Ετήσια κανονική άδεια: Ημέρες υπολογισμού και χρόνος χορήγησης – Βιβλίο αδειών και Έντυπο Ε11

Δικαιούμενες ημέρες άδειας

Σύμφωνα με την παρ. 1 του άρθρου 2 του Α.Ν. 539/1945 (όπως τροποποιήθηκε και ισχύει), κάθε μισθωτός από την έναρξη της εργασίας του σε υπόχρεη επιχείρηση και μέχρι τη συμπλήρωση 12 (δώδεκα) μηνών συνεχούς απασχόλησης, δικαιούται να λάβει ποσοστό της ετήσιας κανονικής άδειας με αποδοχές κατ’ αναλογία με τον χρόνο εργασίας που έχει συμπληρώσει στην ίδια υπόχρεη επιχείρηση. Η αναλογία της χορηγούμενης άδειας υπολογίζεται βάσει ετήσιας αδείας:

• 20 εργασίμων ημερών επί πενθήμερης εβδομαδιαίας εργασίας, χωρίς να υπολογίζεται σ΄ αυτές η ημέρα της εβδομάδας κατά την οποία δεν απασχολούνται οι μισθωτοί λόγω του εφαρμοζόμενου συστήματος εργασίας και
• 24 εργασίμων ημερών επί εξαήμερης εβδομαδιαίας εργασίας, η οποία αντιστοιχεί σε 12 μήνες συνεχούς απασχόλησης για το πρώτο έτος απασχόλησης και αυξάνεται σταδιακά με την πάροδο των ετών.

Εδώ θα πρέπει να σημειωθεί ότι, ως βάση υπολογισμού για το δικαίωμα λήψης της ετήσιας κανονικής άδειας νοείται το ημερολογιακό έτος.

Ο εργοδότης υποχρεούται μέχρι τη λήξη του πρώτου ημερολογιακού έτους, εντός του οποίου προσελήφθη ο μισθωτός να χορηγεί σε αυτόν την παραπάνω αναλογία της κανονικής άδειας.

Παράδειγμα

Έστω μισθωτός (υπάλληλος ή εργατοτεχνίτης) με καθεστώς πενθήμερης εβδομαδιαίας εργασίας και επί 8ωρο ημερησίως, ο οποίος προσλήφθηκε τη 10η/7/2023. Ο υπόψη εργαζόμενος δεν έχει καθόλου προϋπηρεσία. Πόσες ημέρες άδειας δικαιούται ο ανωτέρω εργαζόμενος για το έτος 2023;

Απάντηση

Οι ημερολογιακές ημέρες από τη 10η Ιουλίου 2023 μέχρι και τη 31η Ιουλίου 2023 είναι 22 (δηλαδή 22/31 = 0,71). Οι μήνες που υπολείπονται μέχρι το τέλος του ημερολογιακού έτους 2023 είναι 5 (Αύγουστος έως και Δεκέμβριος). Άρα, η άδεια που δικαιούται ο ανωτέρω εργαζόμενος είναι ίση με:

• 20/12 x 5,71 (μήνες απασχόλησης) = 9,52 που στρογγυλοποιούνται σε 10 ημέρες άδειας.

Σε περίπτωση που ο ανωτέρω εργαζόμενος είχε και προϋπηρεσία, όπως προαναφέρθηκε, οι μήνες απασχόλησης θα πολλαπλασιάζονταν με τους συντελεστές 25/12 και 26/12, ανάλογα με την προϋπηρεσία του.

Αντίθετα, ο υπολογισμός σε περίπτωση που υπήρχε σύστημα εξαήμερης εβδομαδιαίας εργασίας, έχει τη διαφορά ότι οι μήνες απασχόλησης πολλαπλασιάζονται με τον συντελεστή 24/12 (προϋπηρεσία < 12 ετών) ή με τους συντελεστές 30/12 και 31/12, ανάλογα με την προϋπηρεσία του μισθωτού.

Κατά το δεύτερο ημερολογιακό έτος ο μισθωτός δικαιούται να λάβει την ετήσια κανονική άδεια με αποδοχές, η οποία αναλογεί στο χρόνο απασχόλησής του στην υπόχρεη επιχείρηση και υπολογίζεται όπως ανωτέρω. Η άδεια αυτή επαυξάνεται κατά μία (1) εργάσιμη ημέρα για κάθε έτος απασχόλησης επιπλέον του πρώτου μέχρι τις 26 (είκοσι έξι) εργάσιμες ημέρες ή μέχρι και τις 22 (είκοσι δύο) εργάσιμες ημέρες, αν στην επιχείρηση εφαρμόζεται σύστημα πενθήμερης εβδομαδιαίας εργασίας.

Παράδειγμα

Έστω μισθωτός (υπάλληλος ή εργατοτεχνίτης) με καθεστώς εξαήμερης εβδομαδιαίας εργασίας και επί 6 ώρες και 40 λεπτά ημερησίως, ο οποίος προσλήφθηκε την 1η/9/2022. Ο υπόψη εργαζόμενος έχει συμπληρωμένη προϋπηρεσία 14 ετών σε οποιονδήποτε εργοδότη. Πόσες ημέρες άδειας δικαιούται ο ανωτέρω εργαζόμενος κατά το ημερολογιακό έτος 2023;

Απάντηση

Με δεδομένο ότι ο εργαζόμενος απασχολήθηκε καθ΄ όλο το 2ο ημερολογιακό έτος (2023), δικαιούται 30 εργάσιμες ημέρες (βλέπε παρακάτω την ενότητα 3).

Για καθένα από τα επόμενα ημερολογιακά έτη, ο μισθωτός δικαιούται να λάβει από την 1η Ιανουαρίου εκάστου έτους ολόκληρη την ετήσια άδειά του και σε κάθε χρονικό σημείο του έτους αυτού.

Ημέρες υπολογισμού και χρόνος χορήγησης της ετήσιας κανονικής άδειας

Στην άδεια αναπαύσεως των μισθωτών υπολογίζονται μόνο οι εργάσιμες ημέρες. Δεν συμπεριλαμβάνονται, δηλαδή, οι Κυριακές, οι αργίες, οι ημέρες ασθενείας του μισθωτού (εντός των ορίων βραχείας ασθένειας), που εμπίπτουν μέσα στο διάστημα της αδείας, η αποχή του μισθωτού λόγω στρατεύσεως, απεργίας, ανταπεργίας ή ανωτέρας βίας. Για τους μισθωτούς με πενθήμερη εργασία δεν περιλαμβάνεται στον αριθμό ημερών αδείας η ημέρα της εβδομάδας κατά την οποία δεν παρέχουν εργασία λόγω του πενθημέρου (ρεπό) (παρ.1 και 3 του άρθρου 2 του Α.Ν.539/1945).

Σύμφωνα με το άρθρο 61 του Ν.4808/2021, η δικαιούμενη, κατ’ έτος, άδεια πρέπει να εξαντλείται μέχρι το πρώτο τρίμηνο του επόμενου ημερολογιακού έτους.

Επιπλέον, όπως ορίζει η παρ. 1 του άρθρου 4 του Α.Ν.539/1945, τουλάχιστον οι μισοί από τους εργαζόμενους πρέπει να λάβουν άδεια εντός του χρονικού διαστήματος 1 Μαΐου έως 30 Σεπτεμβρίου.

Αυξημένη άδεια με βάση την προϋπηρεσία

Με την από 23/05/2000 Ε.Γ.Σ.Σ.Ε. ορίζεται η χορήγηση 25 ή 30 εργάσιμων ημερών αδείας, ανάλογα αν η παρεχόμενη εργασία είναι εξαήμερη ή πενθήμερη, σε όσους μισθωτούς διαθέτουν προϋπηρεσία 10 ετών στον ίδιο εργοδότη ή προϋπηρεσία 12 ετών σε οποιονδήποτε εργοδότη.

Επίσης, με την από 02/04/2008 Ε.Γ.Σ.Σ.Ε. προβλέπεται πως, μετά από τη συμπλήρωση 25ετούς υπηρεσίας ή προϋπηρεσίας, οι εργαζόμενοι δικαιούνται μία (1) επιπλέον εργάσιμη ημέρα, δηλαδή συνολικά τριάντα μια (31) εργάσιμες ημέρες για εξαήμερη εβδομαδιαία εργασία και είκοσι έξι (26) εργάσιμες ημέρες για πενθήμερη εβδομαδιαία εργασία.

Αποδοχές αδείας και επίδομα αδείας

Αποδοχές

Σύμφωνα με το άρθρο 3 του Α.Ν.539/1945, κατά τη διάρκεια της άδειας του ο μισθωτός δικαιούται να λάβει τις «συνήθεις αποδοχές», δηλαδή τις αποδοχές που θα λάμβανε σε περίπτωση που εργαζόταν στην επιχείρηση κατά τον αντίστοιχο χρόνο. Στις αποδοχές περιλαμβάνεται ότι καταβάλλεται στον μισθωτό τακτικώς και μονίμως ως αντάλλαγμα της εργασίας του (Εφ. Αθ. 1950/1995).

Αποδοχές, μεταξύ άλλων, αποτελούν και:

α) η αμοιβή για τακτική εργασία κατά την ημέρα Κυριακή, εορτές ή νύκτα (Α.Π. 659/2003, Α.Π. 1449/2002, Α.Π. 273/1993, Α.Π. 540/1985, Α.Π. 1318/1984, κ.λπ.),

β) η αμοιβή για υπερεργασία, εφόσον αυτή παρέχεται τακτικά (Α.Π. 702/2002, Α.Π. 703/2002, Α.Π. 588/1993, Εφ. Αθηνών 371/1985 κ.λπ.), και

γ) η αμοιβή για νόμιμη τακτική υπερωρία που θα πραγματοποιούσε ο μισθωτός κατά το διάστημα της αδείας του, αν εργαζόταν κατά το διάστημα αυτό (Α.Π. 911/1986, Εφ. Αθηνών 1950/1995 κ.λπ.).

Στις αποδοχές αδείας δεν υπολογίζονται, μεταξύ άλλων, η αποζημίωση για παράνομη υπερωριακή εργασία (Α.Π. 1339/2005), ούτε η αναλογία των δώρων εορτών (Εφ. Αθ. 1950/1995).

Επίδομα Αδείας

Σύμφωνα με το άρθρο 3 του Ν.4504/1966, εκτός από τις αποδοχές αδείας οι εργαζόμενοι μισθωτοί δικαιούνται να λάβουν και «Επίδομα Αδείας». Το δικαίωμα λήψης του επιδόματος αυτού είναι συνακόλουθο του δικαιώματος λήψης της κανονικής άδειας και υπολογίζεται όπως και οι αποδοχές αδείας, είναι, δηλαδή, ίσες προς το σύνολο των αποδοχών αδείας, με τον περιορισμό ότι δεν μπορεί να υπερβεί, για όσους μεν αμείβονται με μισθό, τον μισό μισθό, για όσους δε αμείβονται με ημερομίσθιο ή ωρομίσθιο ή ποσοστά, τα 13 ημερομίσθια.

Χρόνος καταβολής

Οι αποδοχές και το επίδομα αδείας προκαταβάλλονται στον εργαζόμενο κατά την έναρξη της άδειάς του, όπως ορίζει η παρ. 8 του άρθρου 3του Α.Ν. 539/1945, που τροποποιήθηκε με την παρ. 3 του άρθρου 1 του Ν.Δ. 4547/1966.

Αποδοχές αδείας και επιδόματος αδείας επί λύσεως της σχέσεως εργασίας

Στην περίπτωση που η σχέση εργασίας λυθεί με οποιονδήποτε τρόπο (αποχώρηση του μισθωτού, απόλυση, κ.λπ.) πριν ο μισθωτός λάβει την κανονική του άδεια, τότε δικαιούται τις αποδοχές εκείνες που θα λάμβανε εάν του είχε χορηγηθεί η κανονική του άδεια (παρ. 3 του άρθρου 1 του Ν.1346/1983).

Απαγόρευση της καταγγελίας της συμβάσεως εργασίας κατά τη διάρκεια της αδείας

Κατά τη διάρκεια της αδείας απαγορεύεται η απόλυση του μισθωτού από τον εργοδότη (παρ. 6 του άρθρου 5 του Α.Ν.539/1945).

Υποχρεώσεις εργοδότη

Ο εκάστοτε εργοδότης – επιχείρηση, υποχρεούται να:

• τηρεί το Βιβλίο Αδειών εντός του χώρου εργασίας και να το επιδεικνύει σε περίπτωση ελέγχου στην Επιθεώρηση Εργασίας. Η μη επίδειξη του Βιβλίου των Ετήσιων Κανονικών Αδειών επισύρει κυρώσεις, καθώς συνιστά γενική παράβαση με επιβολή προστίμου και να
• διαθέτει στον χώρο εργασίας και να διατηρεί για πέντε έτη τις αιτήσεις των εργαζομένων για χορήγηση άδειας, καθώς και τις αποφάσεις για κατάτμηση αυτής και να γνωστοποιεί στο Π.Σ. ΕΡΓΑΝΗ εντός του μηνός Απριλίου του εκάστοτε έτους τα στοιχεία των μισθωτών που έλαβαν την ετήσια άδεια και το επίδομα αδείας του προηγούμενου έτους.

Βιβλίο Αδειών

Σύμφωνα με την περ. 2 της Υποπαραγράφου ΙΑ.5 του άρθρου πρώτου του Ν. 4254/2014, κάθε εργοδότης οφείλει να τηρεί ειδικό βιβλίο, το οποίο δύναται να είναι και σε μορφή μηχανογραφημένων σελίδων. Το ειδικό αυτό βιβλίο πρέπει να φέρει τα στοιχεία της επιχείρησης, την ένδειξη «Βιβλίο αδειών» και να περιλαμβάνει τις παρακάτω στήλες:

Ονοματεπώνυμο μισθωτών, ημερομηνία πρόσληψης, αριθμός δικαιούμενων ημερών αδείας, χρονολογία έναρξης και λήξης χορηγηθείσας αδείας, αποδοχές αδείας, επίδομα αδείας. Ειδικώς, οι αποδοχές αδείας και το επίδομα αδείας συμπληρώνονται στο σύνολό τους μέχρι το τέλος του σχετικού έτους λήψης της κανονικής άδειας.

Το Βιβλίο αδειών πρέπει να είναι στη διάθεση των Επιθεωρητών Εργασίας της Επιθεώρησης Εργασίας που ασκούν τον έλεγχο και την εποπτεία της εφαρμογής της εργατικής νομοθεσίας.

Υποβολή Εντύπου Ε11 - Γνωστοποίηση στοιχείων ετήσιας κανονικής άδειας

Πέραν της τήρησης του Βιβλίου αδειών, οι εργοδότες έχουν την υποχρέωση να γνωστοποιούν ηλεκτρονικά στο Πληροφοριακό Σύστημα του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, με την ονομασία «ΕΡΓΑΝΗ», εντός του μηνός Απριλίου, στοιχεία των εργαζομένων που έλαβαν την ετήσια άδεια και το επίδομα αδείας κατά το προηγούμενο ημερολογιακό έτος (Υ.Α. 109084/2021).

Σε περίπτωση μη τήρησης της υποχρέωσης αυτής επιβάλλονται από τα αρμόδια ελεγκτικά όργανα, σε βάρος του εργοδότη, κυρώσεις, σύμφωνα με το άρθρο 24 του Ν. 3996/2011, όπως ισχύει.

Σημειώνεται ότι, σύμφωνα με την Υ.Α. 113169/2023, η δήλωση στοιχείων ετήσιας κανονικής άδειας του προηγούμενου ημερολογιακού έτους θα υποβάλλεται απογραφικά, εντός του πρώτου τετράμηνου του επόμενου έτους.

Το κείμενο αποτελεί απόσπασμα από το ομότιτλο άρθρο της κα. Εβελίνας Καλογεροπούλου που δημοσιεύθηκε στο τεύχος Μαρτίου 2024 του περιοδικού Epsilon7. Στο πλήρες άρθρο, μεταξύ άλλων, γίνεται αναφορά και στην τμηματική χορήγηση άδειας, στην άδεια σε περίπτωση διαλείπουσας ή εκ περιτροπής εργασίας, στη χρονική περίοδο χορηγήσεως της αδείας, καθώς και στην απαγόρευση της απασχόλησης κατά τη διάρκεια της αδείας.