Η υποχρέωση εφοδιασμού πιστοποιητικού υγείας των εργαζομένων

Πιστοποιητικά υγειονομικού ενδιαφέροντος

Σύμφωνα με την ελληνική νομοθεσία, για να εργαστεί κάποιος σε κατάστημα υγειονομικού ενδιαφέροντος, απαιτείται η έκδοση πιστοποιητικού υγείας. Για την έκδοση του συγκεκριμένου πιστοποιητικού, όλοι οι υποψήφιοι εργαζόμενοι σε επιχειρήσεις υγειονομικού ενδιαφέροντος χρειάζεται να απευθυνθούν σε ιατρό. Για την παροχή του πιστοποιητικού υγείας ο ενδιαφερόμενος ή η ενδιαφερόμενη υποβάλλεται σε: α) Κλινική εξέταση. β) Ακτινογραφία θώρακος. Ειδικά για όσους το αντικείμενο της εργασίας τους μέσα στην επιχείρηση προβλέπει την άμεση ή έμμεση επαφή με τα τρόφιμα απαιτείται συμπληρωματικά: α) Καλλιέργεια κοπράνων. β) Παρασιτολογική εξέταση κοπράνων. Επιπλέον, το συγκεκριμένο πιστοποιητικό υγείας ενδέχεται να είναι προαπαιτούμενο και σε κάποιες ειδικές περιπτώσεις επιχειρήσεων, στις οποίες σύμφωνα με την εργατική νομοθεσία προβλέπεται η ενσωμάτωση του βιβλιαρίου εργασίας και υγείας των εργαζομένων (για παράδειγμα σε ξενοδοχειακές μονάδες). Η ισχύς του πιστοποιητικού υγείας είναι δύο χρόνια για τους εργαζόμενους σε παιδικούς, βρεφονηπιακούς σταθμούς και συναφείς επιχειρήσεις και πέντε χρόνια για όλες τις υπόλοιπες κατηγορίες.

Νομικό Πλαίσιο

Σύμφωνα με τη με αριθμό Α1β/8557/1983 κανονιστική απόφαση του Υπουργού Υγείας και Πρόνοιας που εκδόθηκε κατ’ εξουσιοδότηση του Α.Ν. 2520/1940 «Υγειονομικός έλεγχος, γενικοί όροι ιδρύσεως και λειτουργίας των καταστημάτων και εργαστηρίων τροφίμων ή/και ποτών και ειδικοί όροι ιδρύσεως και λειτουργίας των καταστημάτων και εργαστηρίων τροφίμων ή/και ποτών», ορίσθηκε ότι: «όσοι ασκούν ή επιθυμούν ν’ ασκήσουν το επάγγελμα του χειριστή τροφίμων ή ποτών είτε ως ειδικοί επαγγελματίες είτε ως υπάλληλοι ή εργάτες ή απασχολούμενοι με οποιαδήποτε σχέση σε ξενοδοχεία, δημόσια λουτρά, καθαριστήρια, κομμωτήρια, κουρεία, εστιατόρια, ζαχαροπλαστεία, καφενεία ή άλλες επιχειρήσεις υγειονομικού ενδιαφέροντος, παρέχοντας τις υπηρεσίες τους στο κοινό, πρέπει να είναι εφοδιασμένοι με βιβλιάριο υγείας, στο οποίο θα βεβαιώνεται ότι ο κάτοχός του πέρασε από ιατρική εξέταση και δεν βρέθηκε να πάσχει από μεταδοτικό ή άλλο νόσημα μη συμβατό με την απασχόλησή του».

Η ως άνω απόφαση του Υπουργού Υγείας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων αντικαταστάθηκε στη συνέχεια με τη με αριθ. Υ1γ/ΓΠ/οικ35797/4-4-2012 Απόφαση του Υπουργού Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης «Πιστοποιητικό υγείας εργαζομένων σε επιχειρήσεις υγειονομικού ενδιαφέροντος», που εκδόθηκε επίσης κατ’ εξουσιοδότηση του Α.Ν. 2520/1940, με το οποίο ορίσθηκε: «όσοι απασχολούνται ή επιθυμούν να απασχοληθούν σε επιχειρήσεις υγειονομικού ενδιαφέροντος ή/και έχουν άμεση ή έμμεση επαφή με τα τρόφιμα πρέπει να είναι εφοδιασμένοι με πιστοποιητικό υγείας. Στο πιστοποιητικό υγείας θα βεβαιώνεται ότι ο κάτοχός του υποβλήθηκε σε ιατρικές εξετάσεις και δεν βρέθηκε να πάσχει από μεταδοτικό ή άλλο νόσημα μη συμβατό με την απασχόλησή του».

Υποχρέωση Πιστοποιητικού Υγείας

Από τα παραπάνω συνάγεται ότι με βιβλιάρια υγείας (ήδη πιστοποιητικά υγείας) πρέπει να εφοδιάζονται και να διατηρούν αυτά θεωρημένα:

• Όσοι απασχολούνται με την παρασκευή, συσκευασία και προετοιμασία τροφίμων ή ποτών για τη διάθεσή τους στην κατανάλωση.
• Όσοι παρέχουν υπηρεσίες προς το κοινό, οι οποίες προϋποθέτουν ή συνεπάγονται άμεση επαφή με τον καταναλωτή των τροφίμων ή των ποτών.
• Όσοι παρέχουν υπηρεσίες προς το κοινό, οι οποίες προϋποθέτουν ή συνεπάγονται άμεση επαφή με το χρήστη των υπηρεσιών τους.

Επομένως, η ύπαρξή τους αποτελεί ουσιώδη προϋπόθεση για την άσκηση του επαγγέλματός τους και το κύρος της συναπτόμενης συμβάσεως εργασίας. Έτσι, όταν ελλείπουν τα στοιχεία αυτά, η σύμβαση εργασίας αποβαίνει άκυρη. Ο εργαζόμενος δε με άκυρη σύμβαση εργασίας, διατελεί σε απλή σχέση εργασίας προς τον εργοδότη του.

Κατηγορίες επαγγελμάτων που απαιτούν βεβαίωση υγείας

• Για εργασία σε καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος (εστιατόρια, καφετέριες, μπαρ, ταβέρνες, νυχτερινά κέντρα / σερβιτόροι, μάγειρες, σεφ, μπάρμαν, ψήστης). Στο πιστοποιητικό βεβαιώνεται ότι ο κάτοχος υποβλήθηκε σε ιατρικό έλεγχο και δεν πάσχει από κάποιο μεταδιδόμενο νόσημα ή κάτι άλλο που δεν του επιτρέπει να εργαστεί στην εν λόγω θέση. Απαιτείται ακτινογραφία θώρακος, παρασιτολογική εξέταση κοπράνων και καλλιέργεια. Το πιστοποιητικό ισχύει για 5 χρόνια και στη συνέχεια ανανεώνεται με επανάληψη της διαδικασίας.
• Για εργασία σε δημόσιους και ιδιωτικούς βρεφονηπιακούς σταθμούς. Στο πιστοποιητικό βεβαιώνεται ότι ο κάτοχος υποβλήθηκε σε ιατρικό έλεγχο από παθολόγο και δερματολόγο και δεν πάσχει από κάποιο μεταδιδόμενο νόσημα. Απαιτείται διενέργεια ακτινογραφίας θώρακος και δερμοαντίδραση Mantoux. Ανά 4 χρόνια απαιτείται επανέλεγχος για φυματίωση από ειδικό πνευμονολόγο-φυματιολόγο, ειδικό παθολόγο ή γενικό γιατρό. Όσοι εργαζόμενοι σε βρεφονηπιακούς σταθμούς χειρίζονται τρόφιμα απαιτείται επιπλέον παρασιτολογική εξέταση κοπράνων και καλλιέργεια (επαναλαμβάνονται κάθε 2 έτη). Τέλος, απαιτείται και διενέργεια ψυχιατρικής εξέτασης μετά την οποία πιστοποιείται η καταλληλότητα του κατόχου για εργασία σε βρεφονηπιακό σταθμό. Τα πιστοποιητικά μπορεί να είναι είτε από δημόσιο είτε από ιδιώτη γιατρό.
• Για εργασία ως ναυαγοσώστες. Στο πιστοποιητικό βεβαιώνεται ότι ο κάτοχος υποβλήθηκε σε ιατρικό έλεγχο από παθολόγο και δερματολόγο και δεν πάσχει από κάποιο μεταδιδόμενο ή άλλο νόσημα. Επίσης, απαιτείται εξέταση και πιστοποίηση και από καρδιολόγο και ψυχίατρο που να βεβαιώνει ότι ο κάτοχος είναι ικανός να εργαστεί στην εν λόγω θέση. Τα πιστοποιητικά μπορεί να είναι είτε από δημόσιο είτε από ιδιώτη γιατρό.
• Για εργασία ως προπονητής. Στο πιστοποιητικό βεβαιώνεται ότι ο κάτοχος υποβλήθηκε σε ιατρικό έλεγχο από παθολόγο και ψυχίατρο και είναι ικανός να ασκήσει το επάγγελμα του προπονητή. Ο υποψήφιος θα πρέπει να προσκομίσει και ακτινογραφία πνευμόνων. Τα πιστοποιητικά θα πρέπει να εκδοθούν από δημόσιο νοσοκομείο.
• Για εργασία στο χώρο της υγείας. Στο πιστοποιητικό βεβαιώνεται ότι ο κάτοχος υποβλήθηκε σε ιατρικό έλεγχο από παθολόγο και δερματολόγο και δεν πάσχει από κάποιο μεταδιδόμενο νόσημα. Απαιτείται επίσης έλεγχος για την ηπατίτιδα Β , C και σύφιλη, παρασιτολογική κοπράνων και καλλιέργεια. Για τους γιατρούς απαιτείται επιπλέον ακτινογραφία θώρακος και ψυχιατρική εξέταση. Τα πιστοποιητικά μπορεί να είναι είτε από δημόσιο είτε από ιδιώτη γιατρό.
• Για εργασία στο δημόσιο (διοικητικοί υπάλληλοι, εργαζόμενοι σε δικαστήρια). Στο πιστοποιητικό βεβαιώνεται ότι ο κάτοχος υποβλήθηκε σε ιατρικό έλεγχο από παθολόγο ή γενικό γιατρό και ψυχίατρο και κρίθηκε ικανός να εργαστεί στην εν λόγω θέση. Απαιτείται επίσης ακτινογραφία θώρακος. Τα πιστοποιητικά μπορεί να είναι είτε από δημόσιο είτε από ιδιώτη γιατρό.
• Για εργασία ως αναπληρωτής δάσκαλος/ καθηγητής. Στο πιστοποιητικό βεβαιώνεται ότι ο κάτοχος υποβλήθηκε σε ιατρικό έλεγχο από παθολόγο ή γενικό ιατρό και ψυχίατρο και είναι κατάλληλος να ασκήσει διδακτικά καθήκοντα. Τα πιστοποιητικά μπορεί να είναι είτε από δημόσιο είτε από ιδιώτη γιατρό.
• Για εργασία ως προσωπικό ασφαλείας (security). Απαιτείται πιστοποιητικό από ψυχίατρο σύμφωνα με το άρθρο 5 του Ν. 3418/2005, που να βεβαιώνει ότι ο κάτοχος δεν πάσχει από κάποια ψυχική νόσο και δεν είναι χρήστης ουσιών. Το πιστοποιητικό πρέπει να υποβληθεί μέσα σε ένα τρίμηνο από την έκδοσή του. Το πιστοποιητικό μπορεί να είναι είτε από δημόσιο είτε από ιδιώτη γιατρό.
• Για εργασία ως πιλότος. Στο πιστοποιητικό βεβαιώνεται ότι ο κάτοχος είναι σωματικά κατάλληλος να ασκήσει το επάγγελμα του χειριστή αεροσκαφών. Είναι επίσημο έγγραφο το οποίο λαμβάνεται από εγκεκριμένο γιατρό της αεροπορίας. Το πιστοποιητικό πρέπει να ανανεώνεται με την ίδια διαδικασία.
• Για εργασία ως πυροσβέστης. Τα πιστοποιητικά υγείας βεβαιώνουν ότι ο κάτοχος είναι σωματικά και ψυχικά κατάλληλος να ασκήσει τα καθήκοντα πυροσβέστη. Τα πιστοποιητικά μπορούν να ληφθούν από δημόσιο ή ιδιώτη γιατρό. Απαιτούνται γνωματεύσεις από πνευμονολόγο, παθολόγο, μικροβιολόγο (γενική αίματος, γενική ούρων, σάκχαρο, κρεατινίνη, τρανσαμινάσες, αιμοσφαιρίνη, εργαστηριακές εξετάσεις για την ανίχνευση απαγορευμένων ουσιών), καρδιολόγο (με επισυναπτόμενο ηλεκτροκαρδιογράφημα και γνωμάτευση που να αναφέρει ότι ο κάτοχος μπορεί να συμμετέχει σε αθλητικές δοκιμασίες), ορθοπαιδικό, νευρολόγο και ωτορινολαρυγγολόγο (με επισυναπτόμενο ακοόγραμμα), δερματολόγο, χειρουργό, ψυχίατρο, οφθαλμίατρο, γυναικολόγο (για τις γυναίκες με γνωμάτευση που να αναφέρει αν είναι σε θέση να συμμετέχει σε αθλητικές δοκιμασίες -μόνο σε περίπτωση εγκυμοσύνης).
• Για άδεια οπλοκατοχής και οπλοφορίας. Στο πιστοποιητικό βεβαιώνεται ότι κάτοχος υποβλήθηκε σε ιατρικό έλεγχο από νευρολόγο, ψυχίατρο ή παθολόγο και με το πιστοποιητικό προκύπτει η κατάσταση της ψυχικής υγείας του ενδιαφερόμενου. Το πιστοποιητικό μπορεί να χορηγηθεί κατά περίπτωση για την άδεια κατοχής κυνηγετικού όπλου, την οπλοφορία και την οπλοκατοχή. Η διάρκεια ισχύος του πιστοποιητικού είναι για όσο διαρκεί η άδεια οπλοφορίας.

Υγειονομικές Διατάξεις και Υπουργικές Αποφάσεις

Η υγειονομική διάταξη Αριθμ. Υ1γ/ΓΠ/οίκ 35797 (ΦΕΚ Β΄ 1199/11-4-2012), στο Άρθρο 1 « Πιστοποιητικό υγείας εργαζομένων σε επιχειρήσεις υγειονομικού ενδιαφέροντος ατομική υγιεινή», αναφέρει: «Αντικαθιστούμε την Υ.Δ. 8405/92 (ΦΕΚ Β΄ 665/29-10-1992) «Αντικατάσταση του άρθρου 14 της Α1β8577/83 Υ.Δ.» ως εξής:

Όσοι απασχολούνται ή επιθυμούν να απασχοληθούν σε επιχειρήσεις υγειονομικού ενδιαφέροντος ή και έχουν άμεση ή έμμεση επαφή με τα τρόφιμα πρέπει να είναι εφοδιασμένοι με πιστοποιητικό υγείας. Στο πιστοποιητικό θα βεβαιώνεται ότι ο κάτοχος του υποβλήθηκε σε ιατρικές εξετάσεις και δεν βρέθηκε να πάσχει από μεταδοτικό ή άλλο νόσημα μη συμβατό με την απασχόληση του.

Απαγορεύεται ο χειρισμός των τροφίμων και η με οποιαδήποτε ιδιότητα είσοδος σε χώρους εργασίας με τρόφιμα οποιουδήποτε προσώπου πάσχει από νόσημα ή είναι φορέας νοσήματος που μεταδίδεται διά των τροφών ή προσώπου με μολυσμένα τραύματα ή πάσχοντος από δερματική μόλυνση, έλκη, διάρροια, βήχα, καταρροή με πυρετό ή ίκτερο, εάν υφίσταται κίνδυνος άμεσης ή έμμεσης μόλυνσης του τρόφιμου.

Το Πιστοποιητικό Υγείας υγειονομικού ενδιαφέροντος εφόσον εκδίδεται από ιατρούς των Μονάδων Υγείας του Ε.Ο.Π.Υ.Υ., θα φέρει εκτός από τη σφραγίδα του ιατρού και τη σφραγίδα του φορέα. Ειδικότερα, ο Ιατρός που υπογράφει το πιστοποιητικό υγείας και θέτει τη σφραγίδα του, όπου θα υπάρχουν τα πλήρη στοιχεία του (σύμφωνα με τις εκάστοτε οδηγίες των Ιατρικών Συλλόγων), όταν υπηρετεί σε φορέα, θα φέρει και τη σφραγίδα του φορέα που υπηρετεί.

Το κείμενο αποτελεί απόσπασμα από το ομώνυμο άρθρο του κ. Βασιλείου Παπαβασιλείου που δημοσιεύθηκε στο τεύχος Απριλίου 2023 του περιοδικού Epsilon7. Στο πλήρες άρθρο μεταξύ άλλων γίνεται αναφορά σε ζητήματα όπως οι αξιώσεις του μισθωτού με άκυρη σύμβαση εργασίας, η έκταση της εφαρμογής και οι σχετικές Υπουργικές Αποφάσεις και Διατάξεις.