Στην παρούσα μελέτη εξετάζουμε τις δυνατότητες μεταβίβασης ατομικής επιχείρησης με δωρεά/γονική παροχή και με επαχθή αιτία και πώς αντιμετωπίζεται από τις φορολογικές αρχές για όλα τα επιμέρους φορολογικά αντικείμενα.
Στο πρώτο μέρος της μελέτης καταγράψαμε κάποια γενικά στοιχεία, καθώς και ζητήματα Ε.Λ.Π.. Στο Β’ Μέρος ασχολούμαστε με την μεταβίβαση με χαριστική αιτία, καθώς και με τη φορολογία Φ.Π.Α..
Περίπτωση μεταβίβασης με χαριστική αιτία (γονική παροχή)
Η πλέον συνηθισμένη μεταβίβαση ατομικής επιχείρησης είναι η μεταβίβαση με γονική παροχή στο παιδί ή παιδιά ή δωρεά προς τον/την σύζυγο του/της επιχειρηματία.
Στην περίπτωση αυτή εφαρμόζεται και το αφορολόγητο των 800.000 €.
Στην περίπτωση αυτή εξαιρούνται από τη μεταβίβαση τα ακίνητα και τα ταμειακά διαθέσιμα. Για τα ταμειακά διαθέσιμα, παρόλο που δεν υπάρχει εγκύκλιος, τοποθετηθήκαμε στο πρώτο μέρος αυτής της μελέτης πιστεύοντας ότι δώσαμε σε συνδυασμό με τις ισχύουσες διατάξεις εφαρμόσιμη πρόταση. Τα εμπορεύματα και τα πάγια θα δηλωθούν στο έντυπο της άτυπης δωρεάς, σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις της εγκυκλίου ΠΟΛ. 1055/2003.
Δηλαδή, το ενεργητικό και το παθητικό της επιχείρησης προκύπτουν από τα βιβλία της ατομικής επιχείρησης, είτε τηρούνται απλογραφικά ή διπλογραφικά βιβλία (εξωλογιστικός ισολογισμός). Τα εμπορεύματα θα καταγραφούν σε τιμές κτήσεως και τα πάγια στην αναπόσβεστη αξία είναι τα στοιχεία που θα αποτελέσουν μέρος της ράντας που προβλέπει η εγκύκλιος 1055/2003 και βάσει αυτής θα προσδιοριστεί η προς μεταβίβαση περιουσία, η οποία θα καταγραφεί αναλυτικά στο έντυπο της άτυπης δωρεάς. Το έντυπο αυτό θα αποτελεί το έγγραφο, το οποίο τόσο ο δωρητής, όσο και ο δωρεολήπτης θα καταχωρήσουν στα βιβλία τους. Η προκύπτουσα αξία φορολογείται ως δωρεά βάσει του Ν. 2961/2001 και πέραν τούτων καμία άλλη επιβάρυνση δεν υπάρχει, όπως Φ.Π.Α. ή χαρτόσημο (βλ. και τις νέες διατάξεις της παρ. 4 του άρθρου 12 του Ν. 5135/2024, που θα ισχύσει από 1/12/2024). Η αποτιμηθείσα αξία εμπορευμάτων και παγίων και άυλων περιουσιακών στοιχείων καταχωρούνται στα βιβλία του δωρεολήπτη και αποτελούν το κόστος των προς πώληση εμπορευμάτων και την αξία κτήσης των παγίων που επ’ αυτού θα υπολογίζονται οι αποσβέσεις. Η γονική αυτή παροχή μπορεί να γίνει προς ένα ή περισσότερα πρόσωπα, που το καθένα από αυτά θα κάνει τη δική του ατομική επιχείρηση. Τυχόν υπόλοιπα, εμπορεύματα, πάγια, τα οποία δεν μεταβιβάσθηκαν μπορεί να εκκαθαριστούν, μέρος αυτών να γίνει αυτοπαράδοση ή να καταστραφούν. Επίσης, στη γενικότερη εκκαθάριση μπορούν να μπουν απαιτήσεις και υποχρεώσεις της ατομικής επιχείρησης του δωρεοδόχου.
Φορολογία Φ.Π.Α. και χαρτοσήμου
α. Περίπτωση μεταβίβασης με επαχθή αιτία (πώληση) της ατομικής επιχείρησης
Σε περίπτωση πώλησης ολόκληρης της επιχείρησης σε ένα άτομο μπορεί να εκδοθεί τιμολόγιο πώλησης και να υπαχθεί σε Φ.Π.Α. ανάλογα με τον συντελεστή Φ.Π.Α., τόσο των εμπορευμάτων, όσο και των παγίων και άυλων περιουσιακών στοιχείων, δύναται, όμως, να τύχει απαλλαγής του Φ.Π.Α. και το τίμημα της συναλλαγής να υπαχθεί σε χαρτόσημο 2,4%. Ως προς το κόστος κάνουμε αναφορά στο σκέλος των Ε.Λ.Π. (Μέρος Α’).
Για τις μεταβιβάσεις που θα πραγματοποιηθούν από 1/12/2024, σχετικά με το Ψηφιακό Τέλος Συναλλαγών ισχύουν τα εξής (παραθέτουμε αυτούσιο το οικείο άρθρο, με επιφύλαξη ως προς τον τρόπο εφαρμογής του έως την έκδοση της ερμηνευτικής εγκυκλίου):
«Άρθρο 12. Μεταβίβαση επιχείρησης - Κείμενο νόμου
1. Το Ψηφιακό Τέλος Συναλλαγής επιβάλλεται στη μεταβίβαση επιχείρησης.
2. Ως μεταβίβαση επιχείρησης, για τους σκοπούς του παρόντος, νοείται:
α) η μεταβίβαση εξ επαχθούς αιτίας επιχείρησης ως συνόλου, μέρους, κλάδου ή τμήματος κλάδου αυτής,
β) η μεταβίβαση εξ επαχθούς αιτίας επιβατηγών, φορτηγών, λεωφορείων και μοτοσυκλετών δημόσιας χρήσης μαζί με την άδεια κυκλοφορίας τους, εφόσον χρησιμοποιούνται αυτοτελώς για την άσκηση επιχείρησης μεταφοράς προσώπων ή αγαθών.
3. Το Ψηφιακό Τέλος Συναλλαγής υπολογίζεται με συντελεστή δύο κόμμα σαράντα τοις εκατό (2,40%) επί του τιμήματος της μεταβίβασης ή της καθαρής θέσης της μεταβιβαζόμενης επιχείρησης, μέρους, κλάδου ή τμήματος κλάδου αυτής, εφόσον αυτή είναι μεγαλύτερη του τιμήματος της μεταβίβασης.
4. Το Ψηφιακό Τέλος Συναλλαγής δεν επιβάλλεται στη μεταβίβαση επιχείρησης:
α) από χαριστική αιτία,
β) στο πλαίσιο μετασχηματισμού επιχειρήσεων κατ' εφαρμογή των διατάξεων:
βα) του ν.δ. 1297/1972 (Α' 217), περί παροχής φορολογικών κινήτρων για τη συγχώνευση ή μετατροπή επιχειρήσεων με στόχο τη δημιουργία μεγάλων οικονομικών μονάδων,
ββ) των άρθρων 1 έως και 4 του ν. 2166/1993 (Α' 137), περί μετασχηματισμού επιχειρήσεων,
βγ) του Κεφαλαίου Α' του ν. 2578/1998 (Α' 30), περί συγχωνεύσεων, διασπάσεων κ.λπ. εταιρειών της Ευρωπαϊκής Ένωσης,
βδ) των άρθρων 52 έως και 56 του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος (Κ.Φ.Ε., ν. 4172/2013, Α' 167), περί μεταφοράς κλάδων δραστηριότητας και λοιπών ειδικότερων προβλέψεων,
βε) του άρθρου 61 του ν. 4438/2016 (Α' 220), περί κινήτρων για μετασχηματισμούς επιχειρήσεων με τον Κ.Φ.Ε.,
βστ) του άρθρου 16 του ν. 2515/1997 (Α' 154), περί συγχώνευσης πιστωτικών ιδρυμάτων, και
βζ) των άρθρων 1 έως και 5 του ν. 4935/2022 (Α' 103), περί απαλλαγής από τον φόρο εισοδήματος σε περίπτωση μετασχηματισμού επιχειρήσεων, συνεργασίας προσώπων ή εισφοράς ατομικής επιχείρησης.
5. Αν δεν συμφωνείται διαφορετικά μεταξύ του μεταβιβάζοντος και του αποκτώντος την επιχείρηση, με το Ψηφιακό Τέλος Συναλλαγής βαρύνεται ο μεταβιβάζων».
Σημείωση: Η μεταβίβαση των Ι.Χ. επιβατηγών γίνεται με τιμολόγιο πώλησης χωρίς Φ.Π.Α. και δεν επιβαρύνεται με οποιοδήποτε τέλος, πλην αυτού που καταβάλλεται στη Διεύθυνση Συγκοινωνιών.
β. Σε περίπτωση μεταβίβασης της επιχείρησης με χαριστική αιτία
Η πράξη απαλλάσσεται από Φ.Π.Α. και χαρτόσημο και υπόκειται σε φόρο δωρεάς κατά τον Ν. 2961/2001.
Στο επόμενο και τελευταίο μέρος αυτής της μελέτης (Μέρος Γ’) θα αναπτύξουμε το θέμα από πλευράς φορολογίας εισοδήματος.
Το ανωτέρω κείμενο έχει ενημερωτικό χαρακτήρα και σε καμία περίπτωση δεν υποκαθιστά τις εξειδικευμένες συμβουλευτικές υπηρεσίες.
Για περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να απευθυνθείτε στην ARTION Α.Ε. (Πουρνάρα 9 Μαρούσι|+30 210 6009062| www.artion.gr).