ΕΦΚΑ και μέλη Δ.Σ. Ανωνύμων Εταιρειών

Από τον συνδυασμό του εργατικού δικαίου και του Ν.2190/1920 προκύπτει ότι οι σχέσεις των μελών του Δ.Σ.σε μια Ανώνυμη Εταιρεία μπορεί να είναι είτε εξαρτημένης εργασίας είτε όχι.

Στην παράγραφο 3γ του άρθρου 38 του Ν. 4387/2016 σωστά ο νομοθέτης προέβλεψε την ένταξη των μελών του Δ.Σ. που έχουν εξαρτημένη σχέση εργασίας στο καθεστώς ασφάλισης ως μισθωτούς. Η ακριβής διατύπωση είναι:

γ.Ο διευθυντής, γενικός διευθυντής, εντεταλμένοι, διευθύνοντες ή συμπράττοντες σύμβουλοι διοικητές εταιριών ή συνεταιρισμών εφόσον συνδέονται με σχέση εξαρτημένης εργασίας για τις εισπραττόμενες αμοιβές, των ανωτέρω ποσοστών υπολογιζόμενων επί του συνολικού ποσού των αμοιβών.

Στην παράγραφο 7β του άρθρου 39 του Ν.4387/2016 ο νομοθέτης λαμβάνοντας υπόψη τα ιστορικά δεδικασμένα, προέβλεψε την υποχρεωτική ασφάλιση των μελών του Δ.Σ. ως «Αυτοαπασχολούμενοι και Ελεύθεροι Επαγγελματίες», όταν ταυτοχρόνως κατέχουν και μετοχές της ιδίας εταιρείας άνω του 3%. Η ακριβής διατύπωση είναι:

β.Τα μέλη του Δ.Σ. των Α.Ε. με αντικείμενο επιχειρήσεως επαγγελματική, βιοτεχνική ή εμπορική δραστηριότητα σε όλη την Επικράτεια, εφόσον αυτά είναι μέτοχοι κατά ποσοστό 3% τουλάχιστον.

Στο πλαίσιο των διευκρινιστικών εγκυκλίων στις 02/02/2017 εκδόθηκε η εγκύκλιος αρ. 4/2017, η οποία διευκρίνιζε ότι:

Συνεπώς, από 1/1/2017 συνεχίζουν να έχουν εφαρμογή τα ισχύοντα για τα πρόσωπα που ως διευθυντές, γενικοί διευθυντές, εντεταλμένοι, διευθύνοντες ή συμπράττοντες σύμβουλοι, διοικητές εταιριών ή συνεταιρισμών παρέχουν τις υπηρεσίες τους ως προς το νομικό πρόσωπο της εταιρείας ή του συνεταιρισμού με σχέση εξαρτημένης εργασίας, ενώ, εντάσσονται ως νέα κατηγορία ασφαλισμένων - εισφερόντων στον ΕΦΚΑ τα μέλη Δ.Σ. Ανωνύμων Εταιριών και Αγροτικών Συνεταιρισμών για τις αμοιβές που λαμβάνουν με την ιδιότητα του μέλους Δ.Σ., οι οποίες δεν σχετίζονται με σύναψη σχέσης εξαρτημένης εργασίας.
Οι ασφαλιστικές εισφορές για την νέα κατηγορία υπαγόμενων προσώπων (αμοιβές Μελών Δ.Σ.) υπολογίζονται για τους κλάδους κύριας σύνταξης, ασθένειας σε είδος και χρήμα και επικουρική κάλυψη, όχι όμως για τους οι συνεισπραττόμενους κλάδους του Ο.Α.Ε.Δ. - Ο.Ε.Κ. - Ο.Ε.Ε. που σχετίζονται με την παροχή εξαρτημένης εργασίας. Οι δε ασφαλιστικές εισφορές κάθε φορά υπολογίζονται επί της όποιας μορφής αμοιβής λαμβάνουν λόγω ιδιότητος.

Μάλιστα στις 30/12/2016 είχε εκδοθεί η εγκύκλιος 61502/3399 η οποία στις παραγράφους 1 και 2 του άρθρου 2 προσδιορίζει ρητά ποια ποσά συμπεριλαμβάνονται στον συνυπολογισμό των ασφαλιστικών εισφορών των μελών του Δ.Σ. Η διατύπωση είναι:

1. Από 1 Ιανουαρίου 2017 και για κάθε επόμενο έτος, η βάση υπολογισμού των πάσης φύσεως ασφαλιστικών εισφορών των υπόχρεων καταβολής εισφορών που υπάγονται στην παρούσα απόφαση και στο άρθρο 39 του Ν. 4387/2016, καθορίζεται με βάση το καθαρό φορολογητέο αποτέλεσμα από την άσκηση δραστηριότητας κατά το προηγούμενο φορολογικό έτος.
2. Ως καθαρό φορολογητέο αποτέλεσμα κατά την έννοια της ανωτέρω παραγράφου, νοείται το ποσό όπως αυτό κατ' έτος διαμορφώνεται σύμφωνα με τις διατάξεις του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος, όπως ισχύει κάθε φορά, και αντιστοιχεί στο φορολογητέο εισόδημα από τη δραστηριότητα ή την ιδιότητα που δημιουργεί την υποχρέωση υπαγωγής στην ασφάλιση.

Φορολογητέο εισόδημα για τα μέλη του Δ.Σ. μιας Α.Ε. είναι οι αμοιβές τους σύμφωνα με τον Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος. Τα μερίσματα είναι φορολογητέα για τον μέτοχο και όχι για το μέλος του Δ.Σ. ακόμη κι αν ταυτίζονται οι ιδιότητες στο ίδιο πρόσωπο.

Με την έκδοση των παραπάνω εγκυκλίων είχαν ξεκαθαρίσει όλες οι πτυχές που αφορούσαν τις ασφαλιστικές υποχρεώσεις των μελών των Διοικητικών Συμβουλίων των Α.Ε.

Ξαφνικά στην εγκύκλιο αριθ.πρωτ.: Φ.10043/οικ.14226/431/2017 που εκδόθηκε στις 24/3/2017 με αντικείμενο την παράλληλη ασφάλιση, περιλαμβάνονται οι παρακάτω παράγραφοι:

Εισφορές μελών Διοικητικού Συμβουλίου Α.Ε.
Από τις ρυθμίσεις του άρθρου 38 παρ. 3δ του Ν.4387/2016 προβλέπεται ότι τα πρόσωπα που διορίζονται ως μέλη Διοικητικού Συμβουλίου Α.Ε. και λαμβάνουν αμοιβή, καταβάλλουν εισφορά ως μισθωτοί, η οποία υπολογίζεται επί της αμοιβής κατ' αποκοπή.
Από τις ρυθμίσεις του άρθρου 39 παρ. 7β του Ν.4387/2016 προβλέπεται ότι τα μέλη του Δ.Σ. των Α.Ε. με αντικείμενο επιχειρήσεως επαγγελματική, βιοτεχνική ή εμπορική δραστηριότητα σε όλη την Επικράτεια, εφόσον αυτά είναι μέτοχοι κατά ποσοστό 3% τουλάχιστον, καταβάλλουν ασφαλιστικές εισφορές ελεύθερου επαγγελματία, ως ασφαλισμένοι του πρώην ΟΑΕΕ.
Συνεπώς, στις περιπτώσεις που ο ασφαλισμένος είναι μέτοχος κατά ποσοστό άνω του 3% σε Α.Ε. με επαγγελματική, βιοτεχνική ή εμπορική δραστηριότητα, και μετέχει στην ανωτέρω ή σε άλλη Α.Ε, ως μέλος του Δ.Σ. και λαμβάνει και αμοιβή, καταβάλλει εισφορά επί της αμοιβής που λαμβάνει βάσει του άρθρου 38 του Ν.4387/2016, ενώ καταβάλλει εισφορά επί των μερισμάτων που εισπράττει ως εταίρος βάσει του άρθρου 39 του Ν.4387/2016, εφαρμοζομένων σε κάθε περίπτωση των προβλεπόμενων στο άρθρο 36 παρ. 1 του Ν.4387/2016.

Πιο κάτω μάλιστα αναφέρει η ίδια η εγκύκλιος:

Πηγή Α: Εισοδήματα από Επιχειρηματική Δραστηριότητα στα οποία περιλαμβάνονται εισοδήματα από επιχειρηματική δραστηριότητα, από παροχή υπηρεσιών, από αμοιβές μελών εταιρειών, εισοδήματα διαχειριστή Ιδιωτικής Κεφαλαιουχικής Εταιρείας (ΙΚΕ) και από μονοπρόσωπη ΙΚΕ, καθώς και μερίσματα ανωνύμων εταιρειών.

Μελετώντας κανείς προσεκτικά τις παραπάνω παραγράφους ανακαλύπτει ότι ενώ οι πρώτοι παράγραφοι συμβαδίζουν με όσα περιέχουν τα άρθρα του νόμου αλλά και η εγκύκλιος 4/2017 της 02/02/2017, οι επόμενες προκαλούν τεράστια σύγχυση.

Συγκεκριμένα:

• σημειώνει ότι ο μέτοχος που κατέχει άνω του 3% των μετοχών πρέπει να καταβάλει εισφορές «ως εταίρος» επί των μερισμάτων που του αντιστοιχούν όταν στις Α.Ε. δεν υπάρχουν «εταίροι»
• συμπεριλαμβάνει στα εισοδήματα από Επιχειρηματική Δραστηριότητα και τα μερίσματα των Α.Ε. αντίθετα απ’ ότι προβλέπει ο ΚΦΕ

Είναι φανερό ότι ο συντάκτης συγχέει:

• Τον μέτοχο μιας Α.Ε. με τον εταίρο μιας προσωπικής εταιρείας (Ο.Ε.,Ε.Ε.) ή με τον εταίρο σε μια Ε.Π.Ε.
• Τα μερίσματα από μια προσωπική εταιρεία με τα μερίσματα από μια Α.Ε.
• Ότι όσον αφορά τα μέλη του Δ.Σ. μιας Α.Ε., ο Ν.4387/2016 αλλά και οι εγκύκλιοι προβλέπουν να λαμβάνονται υπόψη μόνο οι αμοιβές τους ως μέλη Δ.Σ. και όχι τα μερίσματα που τους αντιστοιχούν, αντίθετα απ’ ότι προβλέπεται στις προσωπικές εταιρείες.

Η διάκριση μεταξύ αμοιβών ενός μέλους Δ.Σ. μιας Α.Ε. και μερισμάτων που αντιστοιχούν στο ίδιο πρόσωπο με την ιδιότητα του μετόχου με ποσοστό άνω του 3% δεν έγινε τυχαία από τον νομοθέτη.

Τα μερίσματα που διανέμει μια Α.Ε. – αντίθετα από τις προσωπικές εταιρείες (Ο.Ε., Ε.Ε.) δεν είναι απόρροια της «… την άσκηση δραστηριότητας κατά το προηγούμενο φορολογικό έτος» που απαιτεί η παράγραφος 1 του άρθρου 2 της εγκυκλίου 61502/3399 για να συμπεριληφθούν στη βάση υπολογισμού των υποχρεωτικών ασφαλιστικών εισφορών.

Οι μέτοχοι μιας Α.Ε. δεν ασκούν εμπορική δραστηριότητα, αντίθετα από τους εταίρους στις προσωπικές εταιρίες (Ο.Ε.,Ε.Ε.).

Τα μερίσματα από μια Α.Ε. είναι «εισόδημα κεφαλαίου» σύμφωνα με τον ΚΦΕ και όχι εισόδημα από εμπορική δραστηριότητα, όπως είναι τα μερίσματα από συμμετοχή σε οποιαδήποτε προσωπική εταιρεία (Ο.Ε., Ε.Ε.), ανεξαρτήτως αν ο εταίρος συμμετέχει στη διοίκηση ή όχι.

Η φορολογική εξίσωση των εταιρικών μερισμάτων μιας προσωπικής εταιρείας (Ο.Ε., Ε.Ε.) με τα μερίσματα των μετοχών μιας Α.Ε. δεν σημαίνει ότι επήλθε και εξίσωση στην άσκηση εμπορικής δραστηριότητας μεταξύ «Εταίρων» και «Μετόχων».

Τυχόν προσμέτρηση των μερισμάτων στους υπολογισμούς για τη βάση των ασφαλιστικών εισφορών ενός μετόχου που τυγχάνει και μέλος του Δ.Σ., σε αντίθεση με ένα μέτοχο που δεν συμμετέχει στη διοίκηση, δημιουργεί διάκριση μεταξύ των μετόχων της ιδίας Ανώνυμης Εταιρείας στα δικαιώματα που αυτοί έχουν από την ίδια ιδιότητα (μέτοχοι) και σύγχυση με άλλη ιδιότητα· αυτή του μέλους Δ.Σ. Οι διακρίσεις μεταξύ των μετόχων που κατέχουν μετοχές ιδίας κατηγορίας είναι μη νόμιμες.

Επειδή η απρόσκοπτη λειτουργία των αμιγών κεφαλαιουχικών εταιρειών στην Ελλάδα (Α.Ε.) είναι επιτακτική ανάγκη, αν θέλουμε να επανακάμψουμε οικονομικά επιβάλλεται άμεσα η διοίκηση του ΕΦΚΑ να διορθώσει την εγκύκλιο με αριθ.πρωτ.: Φ. 10043/οικ. 14226/ 431/ 2017 που εκδόθηκε στις 24/03/2017, αλλιώς θα δώσουμε ένα ακόμη κίνητρο στις επιχειρήσεις να φύγουν από την Ελλάδα ή θα τις προτρέψουμε να αποκτήσουν διοικήσεις «αχυράνθρωπους».

Θέλω να πιστεύω ότι η τελευταία εγκύκλιος είναι απόρροια σύγχυσης του συντάκτη και θα διορθωθεί άμεσα, ειδάλλως η «πραγματική οικονομία» θα αναλάβει δράση και μετά από λίγα χρόνια θα λένε ότι «δεν είχαν συνειδητοποιήσει τι ακριβώς έγινε».