Η ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΗ ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ ΤΟΥ ΦΟΡΟΥ ΠΡΟΣΤΙΘΕΜΕΝΗΣ ΑΞΙΑΣ

Ερμηνεία Ν. 1642/1986.- Κοινοποίηση των διατάξεων του Ν. 1642/86 «Για την εφαρμογή του φόρου προστιθέμενης αξίας και άλλες διατάξεις».

ΓΕΝΙΚΑ

Με το N. 1642/1986, όπως τροποποιήθηκε με τις διατάξεις του N. 1676/1986 «Καθορισμός των συντελεστών του φόρου προστιθέμενης αξίας και ρύθμιση άλλων θεμάτων» (ΦΕΚ 204 τ.Α΄), καθιερώνεται στη χώρα μας ένα καινούριο σύστημα έμμεσης φορολογίας, το σύστημα του φόρου προστιθέμενης αξίας (Φ.Π.Α.). Με το νέο αυτό φορολογικό σύστημα δεν επιβάλλεται κανένας απολύτως καινούριος φόρος, αλλά αντικαθίσταται ένας σημαντικός αριθμός έμμεσων φόρων, που ισχύουν στη χώρα μας, από ένα μόνο φόρο.

Οι κυριότερες καινοτομίες του νέου φόρου, που αποτελεί πραγματικά μια από τις μεγαλύτερες θεσμικές φορολογικές μεταβολές που έγιναν μεταπολεμικά στη χώρα μας, αναφέρονται:

1. Στον τρόπο λειτουργίας και εφαρμογής του Φ.Π.Α., ο οποίος επιβάλλεται τμηματικά στην προστιθέμενη αξία των αγαθών και υπηρεσιών, δηλαδή στη διαφορά ανάμεσα στην αξία των εκροών (παράδοση αγαθών - παροχή υπηρεσιών) και στην αξία των εισροών (εισαγωγών, αγορών, λήψη υπηρεσιών κ.λ.π.). Έτσι παρακάμπτονται τα σημαντικά μειονεκτήματα των καταργούμενων έμμεσων φόρων και κυρίως των σωρευτικών (χαρτοσήμου κ.λ.π.).

2. Στην ίση φορολογική επιβάρυνση, των αγαθών και υπηρεσιών, που επιτυγχάνεται αφενός με την καθιέρωση ίδιων συντελεστών για όμοια αγαθά και υπηρεσίες και αφετέρου με την αναλογικότητα του φόρου, χάρη στην οποία ο φόρος είναι απόλυτα ανάλογος με την τιμή των αγαθών και υπηρεσιών και ανεξάρτητος από τον αριθμό των συναλλαγών που μεσολαβούν μέχρι την επιβολή του.

3. Στα σημαντικά πλεονεκτήματα του Φ.Π.Α. έναντι των καταργούμενων γενικών έμμεσων φόρων, πλεονεκτήματα που καλύπτουν τόσο το φοροτεχνικό τομέα όσο και το δημοσιονομικό και οικονομικό γενικότερα. Πραγματικά, με το νέο φόρο θα απλουστευτεί το σύστημα έμμεσης φορολογίας και αναμένεται ότι θα παταχθεί σε μεγάλο βαθμό η φοροδιαφυγή, λόγω της ίδιας της φύσης και της λειτουργίας του Φ.Π.Α., που δημιουργεί αντίθετα συμφέροντα μεταξύ αγοραστή και πωλητή. Ακόμη, στον οικονομικό τομέα αναμένεται η ενίσχυση των εξαγωγών και η προώθηση των επενδύσεων, αφού ο φόρος των αγαθών επένδυσης θα εκπίπτεται ολοσχερώς, ή θα επιστρέφεται (άρθρο 27).

Ο νόμος χωρίζεται σε τρία μέρη, κάθε ένα από τα οποία υποδιαιρείται σε αυτοτελή κεφάλαια:

Στο πρώτο μέρος (άρθρα 1 μέχρι 37) περιλαμβάνονται οι ουσιαστικές διατάξεις του νόμου. Στα άρθρα αυτά περιλαμβάνονται και οι διατάξεις των ειδικών καθεστώτων, με τα οποία ρυθμίζονται με ειδικό τρόπο ορισμένες δραστηριότητες, όπως το ειδικό καθεστώς μικρών επιχειρήσεων (άρθρο 32), το ειδικό καθεστώς αγροτών (άρθρα 33 και 34), το ειδικό καθεστώς πρακτορείων ταξιδιών (άρθρο 35), το ειδικό καθεστώς φορολογίας καπνοβιομηχανικών προϊόντων (άρθρο 36), το ειδικό καθεστώς φορολογίας πετρελαιοειδών (άρθρο 37). Επισημαίνεται ότι για τα θέματα που δε ρυθμίζονται από τις ειδικές διατάξεις των καθεστώτων αυτών εφαρμόζονται οι γενικές διατάξεις του κοινοποιούμενου νόμου.

Στο δεύτερο μέρος (άρθρα 38 μέχρι 55) περιλαμβάνονται οι διαδικαστικές φορολογικές διατάξεις, που για πρώτη φορά λειτουργούν αυτοτελώς στην έμμεση φορολογία και καλύπτουν αποκλειστικά το Φ.Π.Α.

Πάντως, σε περίπτωση αμφισβήτησης ή νομοθετικού κενού ο κοινοποιούμενος νόμος (άρθρο 54) προβλέπει ότι θα εφαρμόζονται ανάλογα οι σχετικές διαδικαστικές διατάξεις που ισχύουν στη φορολογία εισοδήματος.

Ειδικά, καθόσον αφορά τη διαδικασία βεβαίωσης, είσπραξης κ.λ.π. του Φ.Π.Α. κατά την εισαγωγή, ο κοινοποιούμενος νόμος δε θεσπίζει ίδιες διατάξεις, αλλά παραπέμπει στις διατάξεις της τελωνειακής νομοθεσίας, που εφαρμόζονται για τη βεβαίωση και είσπραξη των εισαγωγικών δασμών και φόρων.

Στο τρίτο μέρος περιλαμβάνονται οι μεταβατικές και τελικές διατάξεις του νόμου. Καθόσον αφορά τις μεταβατικές διατάξεις, ιδιαίτερη σημασία έχουν οι διατάξεις του άρθρου 56 που αφορούν την έκπτωση των φόρων με τους οποίους έχουν επιβαρυνθεί τα αποθέματα των εμπορεύσιμων αγαθών κατά την έναρξη ισχύος του κοινοποιούμενου νόμου, καθώς και οι διατάξεις του άρθρου 57, με τις οποίες ορίζονται οι καταργούμενες διατάξεις, που επιβάλλουν τους φόρους οι οποίοι αντικαθίστανται από το Φ.Π.Α..

Τέλος, ο κοινοποιούμενος νόμος συνοδεύεται από τέσσερα (4) Παραρτήματα, σημειούμενα με τους λατινικούς αριθμούς Ι μέχρι ΙV, τα οποία αποτελούν αναπόσπαστα μέρη του κοινοποιούμενου νόμου.

Το πρώτο (Ι) από τα Παραρτήματα αυτά αφορά τις δραστηριότητες που προβλέπονται στο τελευταίο εδάφιο της παραγράφου 2 του άρθρου 3, δηλαδή τις δραστηριότητες που προσδίδουν οπωσδήποτε την ιδιότητα του υποκείμενου στο φόρο στα νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου που τις ασκούν (ελληνικό δημόσιο, δήμοι, κοινότητες κ.λ.π.).

Στο δεύτερο (II) από τα Παραρτήματα αυτά κατονομάζονται τα αγαθά και οι υπηρεσίες που υπάγονται στο χαμηλό συντελεστή του φόρου.

Ειδικότερα, στο πρώτο κεφάλαιο του Παραρτήματος αυτού με στοιχείο (Α), περιλαμβάνονται τα αγαθά με τη σειρά κατάταξης του Κοινού Εξωτερικού Δασμολογίου (ΚΕΔ).

Στο δεύτερο κεφάλαιο του Παραρτήματος αυτού με στοιχείο (Β), περιλαμβάνονται οι υπηρεσίες που υπάγονται στο χαμηλό συντελεστή του φόρου.

Στο τρίτο (ΙΙΙ) από τα Παραρτήματα αυτά κατονομάζονται τα αγαθά και οι υπηρεσίες που υπάγονται στον υψηλό συντελεστή φόρου με τις ίδιες διακρίσεις, για τις οποίες έγινε λόγος πιο Πάνω σχετικά με το δεύτερο (II) Παράρτημα.

Στο τέταρτο (IV) και τελευταίο Παράρτημα περιλαμβάνονται τα αγροτικά προϊόντα και οι αγροτικές υπηρεσίες κατά συντελεστή επιστροφής φόρου, για τα οποία εφαρμόζονται κατ΄ αποκοπή συντελεστές επιστροφής φόρου. Και στο Παράρτημα αυτό τα αγροτικά προϊόντα κατονομάζονται με τη σειρά κατάταξης του Κ.Ε.Δ.

Ειδικότερα, με το πιο κάτω ενιαίο κείμενο παρέχονται για τις διατάξεις κάθε άρθρου του νόμου αναλυτικές διευκρινίσεις, προσαρμοσμένες στις τροποποιήσεις που έγιναν με τις διατάξεις του Ν. 1676/1986 «Καθορισμός των συντελεστών του φόρου προστιθέμενης αξίας και ρύθμιση άλλων θεμάτων» (ΦΕΚ 204 τ. Α΄).

ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α΄ ΠΕΔΙΟ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ Αρθρο 1 (Αρθρο 1 Ν. 1642/86) Επιβολή του φόρου

Αρθρο 2 (Αρθρο 2 Ν. 1642/86) Αντικείμενο του φόρου

Αρθρο 3 (Αρθρο 3 Ν. 1642/86) Υποκείμενοι στο φόρο

Αρθρο 4 (Αρθρο 4 Ν. 1642/86) Οικονομική δραστηριότητα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β΄ ΦΟΡΟΛΟΓΗΤΕΕΣ ΠΡΑΞΕΙΣ Αρθρο 5 (Αρθρο 5 Ν. 1642/86) Παράδοση αγαθών

Αρθρο 6 (Αρθρο 6 Ν. 1642/86) Παράδοση ακινήτων

Αρθρο 7 (Αρθρο 7 Ν. 1642/86) Πράξεις θεωρούμενες ως παράδοση αγαθών

Αρθρο 8 (Αρθρο 8 Ν. 1642/86) Παροχή υπηρεσιών

Αρθρο 9 (Αρθρο 9 Ν. 1642/86) Πράξεις θεωρούμενες ως παροχή υπηρεσιών

Αρθρο 10 (Αρθρο 10 Ν. 1642/86) Εισαγωγή αγαθών

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ ΤΟΠΟΣ ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΗΣΗΣ ΦΟΡΟΛΟΓΗΤΕΩΝ ΠΡΑΞΕΩΝ Αρθρο 11 (Αρθρο 11 Ν. 1642/86) Τόπος παράδοσης αγαθών

Αρθρο 12 (Αρθρο 12 Ν. 1642/86) Τόπος παροχής -υπηρεσιών

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Δ΄ ΓΕΝΕΣΗ ΤΗΣ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΗΣ ΥΠΟΧΡΕΩΣΗΣ Αρθρο 13 (Αρθρο 13 Ν. 1642/86) Χρόνος γένεσης της φορολογικής υποχρέωσης στην παράδοση αγαθών και στην παροχή υπηρεσιών

Αρθρο 14 (Αρθρο 14 Ν. 1642/86) Χρόνος γένεσης της φορολογικής υποχρέωσης στην εισαγωγή αγαθών

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ε΄ ΦΟΡΟΛΟΓΗΤΕΑ ΑΞΙΑ ΚΑΙ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΦΟΡΟΥ Αρθρο 15 (Αρθρο 15 Ν. 1642/86) Φορολογητέα αξία στην παράδοση αγαθών και στην παροχή υπηρεσιών

Αρθρο 16 (Αρθρο 16 Ν. 1642/86) Φορολογητέα αξία στην εισαγωγή αγαθών

Αρθρο 17 (Αρθρο 17 Ν. 1642/86) Συντελεστές - Υπολογισμός του φόρου

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΣΤ΄ ΑΠΑΛΛΑΓΕΣ ΑΠΟ ΤΟ ΦΟΡΟ Αρθρο 18 (Αρθρο 18 Ν. 1642/86) Απαλλαγές στο εσωτερικό της χώρας

Αρθρο 19 (Αρθρο 19 Ν. 1642/86) Απαλλαγές στην εισαγωγή αγαθών

Αρθρο 20 (Αρθρο 20 Ν. 1642/86) Απαλλαγές στην εξαγωγή αγαθών και σε πράξεις εξομοιούμενες με εξαγωγές

Αρθρο 21 (Αρθρο 21 Ν. 1642/86) Απαλλαγές στη διεθνή διακίνηση αγαθών

Αρθρο 22 (Αρθρο 22 Ν. 1642/86) Ειδικές Απαλλαγές

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ζ΄ ΕΚΠΤΩΣΗ - ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΤΟΥ ΦΟΡΟΥ Αρθρο 23 (Αρθρο 23 Ν. 1642/86) Δικαίωμα έκπτωσης του φόρου

Αρθρο 24 (Αρθρο 24 Ν. 1642/86) Προσδιορισμός του εκπιπτόμενου φόρου

Αρθρο 25 (Αρθρο 25 Ν. 1642/86) `Ασκηση του δικαιώματος έκπτωσης του φόρου

Αρθρο 26 (Αρθρο 26 Ν. 1642/86) Διακανονισμός των εκπτώσεων

Αρθρο 27 (Αρθρο 27 Ν. 1642/86) Επιστροφή του φόρου

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Η΄ ΥΠΟΧΡΕΟΙ ΣΤΟ ΦΟΡΟ ΚΑΙ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΑΥΤΩΝ Αρθρο 28 (Αρθρο 28 Ν. 1642/86) Υπόχρεοι στο φόρο

Αρθρο 29 (Αρθρο 29 Ν. 1642/86) Υποχρεώσεις των υποκείμενων στο φόρο

Αρθρο 30 (Αρθρο 30 Ν. 1642/86) Υποχρεώσεις άλλων προσώπων

Αρθρο 31 (Αρθρο 31 Ν. 1642/86) Δήλωση και συναφείς υποχρεώσεις

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Θ΄ ΕΙΔΙΚΑ ΚΑΘΕΣΤΩΤΑ Αρθρο 32 (Αρθρο 32 Ν. 1642/86) Ειδικό καθεστώς μικρών επιχειρήσεων

Αρθρο 33 (Αρθρο 33 Ν. 1642/86) Ειδικό καθεστώς αγροτών

Αρθρο 34 (Αρθρο 34 Ν. 1642/86) Αγρότες, αγροτικό προϊόντα, αγροτικές εκμεταλλεύσεις και υπηρεσίες

Αρθρο 35 (Αρθρο 35 Ν. 1642/86) Ειδικό καθεστώς πρακτορείων ταξιδιών

Αρθρο 36 (Αρθρο 36 Ν. 1642/86) Ειδικό καθεστώς φορολογίας καπνοβιομηχανικών προϊόντων

Αρθρο 37 (Αρθρο 37 Ν. 1642/86) Ειδικό καθεστώς φορολογίας πετρελαιοειδών

ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ ΔΙΑΔΙΚΑΣΤΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α΄ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΒΕΒΑΙΩΣΗΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΒΟΛΗΣ ΤΟΥ ΦΟΡΟΥ Αρθρο 38 (Αρθρο 38 Ν. 1642/86) Αρμόδια Φορολογική Αρχή - Φορολογικός - έλεγχος

Αρθρο 39 (Αρθρο 39 Ν. 1642/86) Πράξη προσδιορισμού του φόρου

Αρθρο 40 (Αρθρο 40 Ν. 1642/86) Προσωρινή πράξη προσδιορισμού του φόρου

Αρθρο 41 (Αρθρο 41 Ν. 1642/86) Κοινοποίηση πράξεων

Αρθρο 42 (Αρθρο 42 Ν. 1642/86) Διοικητική επίλυση της διαφοράς

Αρθρο 43 (Αρθρο 43 Ν. 1642/86) Βεβαίωση του φόρου

Αρθρο 44 (Αρθρο 44 Ν. 1642/86) Τρόπος καταβολής του φόρου

Αρθρο 45 (Αρθρο 45 Ν. 1642/86) Ευθύνη εις ολόκληρον καταβολής του φόρου

Αρθρο 46 (Αρθρο 46 Ν. 1642/86) Ακύρωση ή τροποποίηση εγγραφής

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β΄ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΒΑΣΕΙΣ - ΚΥΡΩΣΕΙΣ Αρθρο 47 (Αρθρο 47 Ν. 1642/86) Παράλειψη υποβολής δήλωσης -Ανακριβής δήλωση - Εκπρόθεσμη δήλωση

Αρθρο 48 (Αρθρο 48 Ν. 1642/86) `Αλλα πρόστιμα

Αρθρο 49 (Αρθρο 49 Ν. 1642/86) Διαδικασία βεβαίωσης Προστίμων

Αρθρο 50 (Αρθρο 50 Ν. 1642/86) Διοικητικές κυρώσεις

Αρθρο 51 (Αρθρο 51 Ν. 1642/86) Αδικήματα φοροδιαφυγής

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ΄ ΠΑΡΑΓΡΑΦΗ - ΑΠΟΡΡΗΤΟ - ΛΟΙΠΕΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΤΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ Αρθρο 52 (Αρθρο 52 Ν . 1642/86) Παραγραφή

Αρθρο 53 (Αρθρο 53 Ν . 1642/86) Απόρρητο

Αρθρο 54 (Αρθρο 54 Ν. 1642/86) Λοιπές διαδικαστικές διατάξεις

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Δ΄ ΕΙΔΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΒΕΒΑΙΩΣΗΣ ΚΑΙ ΕΙΣΠΡΑΞΗΣ ΤΟΥ ΦΟΡΟΥ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Αρθρο 55 (Αρθρο 55 Ν . 1642/86)

ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΕΣ - ΤΕΛΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ Αρθρο 56 (Αρθρο 56 Ν. 1642/86) Έκπτωση φόρου αποθεμάτων εμπορεύσιμων αγαθών

Αρθρο 57 (Αρθρο 57 Ν. 1642/86) Καταργούμενες διατάξεις και λοιπές ρυθμίσεις

Αρθρο 58 (Αρθρο 58 Ν. 1642/86) Τελικές διατάξεις

Αρθρα 59-66 (Αρθρο 59, 60, 61, 62, 63, 64, 65 και 66 Ν . 1642/86)

Αρθρο 67 (Αρθρο 67 Ν . 1642/86) Έναρξη ισχύος