Πόσο «πλούσιοι» τελικά είναι οι Έλληνες;

Αφορμή του σημερινού κειμένου είναι η δημοσίευση έρευνας που διεξήγαγε η Focus Bari με στόχο να αποτυπώσει τις αντιλήψεις των Ελλήνων γύρω από την ανάπτυξη πλούτου και τις οικονομικές τους πεποιθήσεις, σε συνεργασία με το Game of Money στο πλαίσιο του GoM Festival 2024.

Μεταξύ, λοιπόν, των συμπερασμάτων της συγκεκριμένης έρευνας συγκαταλέγεται ότι:

• Δύο στους τρεις Έλληνες θεωρούν δύσκολο το χτίσιμο περιουσίας από το μηδέν στην Ελλάδα, με τους νεότερους να διατηρούν πιο αισιόδοξη στάση.
• Η συντριπτική πλειοψηφία των Ελλήνων σε ποσοστό 79% αναφέρει ότι οι οικονομικές δυσκολίες επηρεάζουν την ψυχολογία τους. Το 41% των ερωτηθέντων αναφέρει ότι τα χρήματα δεν θεωρούνται ως πανάκεια για την ευτυχία τους, ενώ ένα 35% ούτε συμφωνεί, αλλά ούτε διαφωνεί με την άποψη αυτή.
• Αν και οι περισσότεροι δηλώνουν ότι τα πολλά χρήματα είναι προνόμιο των λίγων, οι νέοι εμφανίζουν μια πιο θετική προσέγγιση.
• Η σύνδεση του πλούτου με ανήθικες πρακτικές ενισχύεται με την ηλικία, παρόλα αυτά η αντίληψη του «πλούσιου και καλού ανθρώπου» παραμένει «ζωντανή» στην Ελλάδα. Είναι σπάνιο να κάνει κανείς πολλά χρήματα με τελείως έντιμους/νόμιμους τρόπους εκτιμά το 67% των ερωτηθέντων.

Φεύγοντας, όμως, από τα στοιχεία της ενδιαφέρουσας αυτής έρευνας, το ερώτημα είναι το πόσο πλούσιοι (ή φτωχοί…) είναι τελικά οι Έλληνες.

Ο παρακάτω πίνακας δείχνει τον καθαρό χρηματοοικονομικό πλούτο (π.χ. καταθέσεις συν χρηματοοικονομικές επενδύσεις μείον δάνεια, κ.λπ.), που διαθέτει κάθε πολίτης σε μια σειρά από χώρες για το έτος 2021 (πηγή είναι η σχετική διεθνής έκθεση της Allianz). Όπως προκύπτει, ο μέσος Έλληνας διέθετε στο τέλος του 2021 καθαρά περιουσιακά στοιχεία 17.900 ευρώ, πολύ λιγότερα τόσο από το μέσο Αμερικανό (259.780 ευρώ), από το μέσο Γερμανό (69.290 ευρώ), όπως επίσης από το μέσο Ισπανό (40.480 ευρώ) και Πορτογάλο (28.860 ευρώ). Αντίθετα, ήταν πλουσιότερος από το μέσο Βαλκάνιο.

Η εξήγηση αυτής της μεγάλης διαφοράς προέρχεται κατά κύριο λόγο από την απόσταση που υπάρχει μεταξύ των Α.Ε.Π. της Ελλάδας και των άλλων χωρών, όπως των Η.Π.Α., του Καναδά, της Αυστραλίας, του Ηνωμένου Βασιλείου, αλλά και των κρατών της Ευρωζώνης (βλέπε την τελευταία στήλη του παρατιθέμενου πίνακα).

Πέραν αυτού, με δεδομένη την ανισοκατανομή εισοδήματος και πλούτου σε κάθε χώρα, γίνεται προφανές ότι στην Ελλάδα του 2021 (στοιχεία του πίνακα) υπήρχαν πάρα πολλά νοικοκυριά που διέθεταν πολύ λιγότερα (ή και καθόλου) χρηματοοικονομικά στοιχεία σε σχέση με τα 17.900 ευρώ κατά κεφαλή (ή 71.600 ευρώ ανά τετραμελή οικογένεια). Έτσι άλλωστε ερμηνεύεται κατά κάποιο τρόπο το αποτέλεσμα της έρευνας της Focus Bari ότι δύο στους τρεις Έλληνες θεωρούν δύσκολο το χτίσιμο περιουσίας από το μηδέν στην Ελλάδα, όπως επίσης και οι κατά καιρούς έρευνες του Ι.Ο.Β.Ε., που φέρουν μόνο το 15% των Ελλήνων να αποταμιεύει. Επίσης, ένα μέρος των προβλημάτων προκύπτει και από το μεγάλο αριθμό των συμπολιτών μας που συνεχίζει να εμπλέκεται σε υποθέσεις ληξιπρόθεσμων οφειλών προς τράπεζες, funds, δημόσιο και ασφαλιστικά ταμεία.

Τάσεις βελτίωσης

Παρόλα αυτά, τα πράγματα σε ότι αφορά την χρηματοοικονομική περιουσία των Ελλήνων έχουν βελτιωθεί κατά τα τελευταία χρόνια, καθώς κατά την περίοδο 2022-2024 είχαμε μεταξύ άλλων:

α) Αύξηση των τραπεζικών καταθέσεων των νοικοκυριών, σύμφωνα με τα στοιχεία της Τραπέζης της Ελλάδος,

β) σημαντικές εισροές κεφαλαίων σε αμοιβαία κεφάλαια, Έντοκα Γραμμάτια Ελληνικού Δημοσίου, συνταξιοδοτικά-ασφαλιστικά προϊόντα και σε κρυπτονομίσματα και

γ) θετικές αποδόσεις που προέκυψαν τόσο από τις μετοχές, όσο και από ομόλογα και αμοιβαία κεφάλαια.

Πέραν αυτών υπάρχουν και άλλοι δύο λόγοι για τους οποίους η συνολική περιουσία του μέσου ελληνικού νοικοκυριού είναι καλύτερη από αυτή που προκύπτει από τα στοιχεία του παρατιθέμενου πίνακα:

Πρώτον, ο παρατιθέμενος πίνακας αναφέρεται μόνο στα χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία, όταν ο μέσος Έλληνας επενδύει τις όποιες αποταμιεύσεις τους κυρίως στην αγορά ακινήτων (αναλογικά περισσότερο από το μέσο Αμερικανό και Ευρωπαίο).

Και δεύτερον, γιατί ένα αξιοσημείωτο ποσοστό συμπολιτών μας διαθέτει καταθέσεις, αλλά και χρηματιστηριακούς-επενδυτικούς κωδικούς σε χώρες του εξωτερικού, όπως π.χ. η Ελβετία, το Ηνωμένο Βασίλειο, κ.λπ.. Το τμήμα των περιουσιακών αυτών στοιχείων δεν περιλαμβάνεται στα στοιχεία του πίνακα.