Με δεδομένες τις εξελίξεις των τελευταίων μηνών στην άλλη όχθη του Ατλαντικού, το ερώτημα που τίθεται είναι το κατά πόσο η Ευρώπη θα μπορούσε να επηρεαστεί και να αναβάλει, ή έστω να μετριάσει την πολιτική της σε ότι αφορά τη μείωση των επιτοκίων μέσα στην τρέχουσα χρονιά.
Ας πάρουμε, όμως, τα πράγματα από την αρχή και ας ξεκινήσουμε από το γεγονός ότι ο παράγοντας «αβεβαιότητα Τραμπ» οδηγεί τους αναλυτές στο να προβλέπουν μια περιορισμένη υποχώρηση των αμερικανικών επιτοκίων από τη FED (Κεντρική Τράπεζα των ΗΠΑ) μέσα στο 2025.
Γιατί συμβαίνουν όλα αυτά; Πρώτα απ’ όλα, από την προεκλογική κιόλας περίοδο ο σημερινός πρόεδρος των Η.Π.Α. είχε δηλώσει πως θα απέλυε τον Κεντρικό Τραπεζίτη Τζερόμ Πάουελ, αν αυτός ακολουθούσε πολιτική χαμηλών επιτοκίων. Και σαν μην έφτανε αυτό, οι απειλές ότι ο Ντόναλντ Τραμπ ότι θα προχωρήσει στην επιβολή υψηλών δασμών (εφ’ όσον υλοποιηθούν, έστω και ως ένα βαθμό) θα επηρεάσουν ανοδικά τον πληθωρισμό, οπότε θα μετριάσουν τις όποιες ορέξεις της FED για μεγάλες μειώσεις επιτοκίων. Άλλωστε, και πριν από την υιοθέτηση εισαγωγικών δασμών πολύ λίγη πρόοδος έχει σημειωθεί μέχρι σήμερα στο μέτωπο του αμερικανικού πληθωρισμού.
Άλλωστε, πληθωριστικές επιπτώσεις θα μπορούσαν να πυροδοτηθούν από πολιτικές που έχει ήδη εξαγγείλει ο Τραμπ, όπως από την τάση της επερχόμενης κυβέρνησης για υψηλότερους δασμούς, για μεγάλες φορολογικές περικοπές και για σημαντική μείωση του εργατικού δυναμικού, λόγω της μεγάλης κλίμακας επαναπατρισμού των παράνομων μεταναστών. Από την πλευρά της, η ηγεσία της FED προβαίνει σε τόσο αμφίσημες δηλώσεις, με αποτέλεσμα να δημιουργείται εκνευρισμός στην αγορά και πτώση στις τρέχουσες τιμές των αμερικανικών ομολόγων. Ο φόβος είναι πως αν επιβεβαιωθεί ένας συνδυασμός πληθωρισμού και επιθετικής δημοσιονομικής πολιτικής, τότε θα δούμε πιθανόν το Αμερικανικό Δημόσιο να χάνει σε αξιοπιστία, με αποτέλεσμα το ήδη πολύ υψηλό -και αυξανόμενο- δημόσιο χρέος της χώρας να αυγατίζει περαιτέρω λόγω των μεγάλων επιτοκίων.
Πιθανές επιδράσεις
Τί όμως θα μπορούσαν να σημαίνουν όλα αυτά για την Ευρώπη; Ότι σε περίπτωση που οι Η.Π.Α. μειώσουν φέτος το επιτόκιό τους μόλις π.χ. κατά 0,50%, τότε η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα θα πιεστεί και αυτή και θα προχωρήσει σε μια αντίστοιχη (ισόποση) αποκλιμάκωση και όχι 1%, όπως προβλέπουν οι αγορές. Και αυτό, γιατί υπό το φόβο ότι οι Η.Π.Α. θα προσφέρουν ακόμη πιο υψηλά επιτόκια σε σύγκριση με την Ευρώπη απ’ ότι προσφέρουν σήμερα (π.χ. με βάση τα στοιχεία της 13ης/1/2025, η δεκαετής απόδοση των χρεογράφων του Ελληνικού Δημοσίου ήταν 3,37%, η αντίστοιχη των Η.Π.Α. βρισκόταν στο 4,76%), ένα μεγάλο τμήμα κεφαλαίων θα φύγει από το ευρώ και θα τοποθετηθεί στο δολάριο, ανεβάζοντας ακόμη περισσότερο την ισοτιμία του αμερικανικού νομίσματος.
Επί του παρόντος, πάντως, οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι δεν θέτουν επί τάπητος τέτοιο ζήτημα. Για παράδειγμα, η Κριστίν Λαγκάρντ έχει δηλώσει πως η Ευρώπη έχει πλησιάσει το στόχο της σχετικά με το ύψος του πληθωρισμού, σημειώνοντας χαρακτηριστικά πως «πλησιάζουμε πολύ κοντά σε αυτό το στάδιο, όπου μπορούμε να δηλώσουμε ότι έχουμε φέρει τον πληθωρισμό με βιώσιμο τρόπο στον μεσοπρόθεσμο στόχο μας του 2%. Το λέω αυτό με μια μικρή επιφύλαξη, διότι εξακολουθώ να πιστεύω ότι πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί, όσον αφορά τις υπηρεσίες και το ύψος των τιμών στο συγκεκριμένο κλάδο».
Επίσης, υπάρχει μια σειρά διαφοροποιήσεων, που καθιστούν αναγκαία μια υποχώρηση των ευρωπαϊκών επιτοκίων, όπως για παράδειγμα:
α) Σε αντίθεση με τις Η.Π.Α., που σημειώνουν σημαντική αύξηση στο Α.Ε.Π. τους, η ευρωπαϊκή οικονομία κινείται με αναιμικούς ρυθμούς ανάπτυξης και βρίσκεται κατά τα τελευταία χρόνια σε μια μακρά περίοδο επικίνδυνης στασιμότητας και πολιτικής αστάθειας. Άρα, έχει μεγαλύτερο κίνητρο να ρίξει τα επιτόκια, μήπως και καταφέρει να τονώσει την οικονομία της.
β) Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα δεν έχει ακολουθήσει μέχρι σήμερα τόσο έντονη επιθετική πολιτική «φουσκώματος» της οικονομίας, όσο η FED. Επίσης, με βάση το νέο δημοσιονομικό κανονισμό που έχει επιβάλει από φέτος η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, τα κράτη της Ευρωζώνης καλούνται να είναι πολύ πιο συντηρητικά στις πολιτικές των δαπανών τους. Με άλλα λόγια, η Ευρωζώνη κινδυνεύει σαφώς λιγότερο σε σχέση με τις Η.Π.Α. από την εμφάνιση πληθωριστικών πιέσεων στις οικονομίες της.
γ) Κατά μέσο όρο ο δείκτης δημοσίου χρέους προς Α.Ε.Π. είναι χαμηλότερος στην Ευρωζώνη σε σύγκριση με τις Η.Π.Α.. Επίσης, τα ευρωπαϊκά κράτη δανείζονται με χαμηλότερο επιτόκιο από τις ΗΠΑ.
δ) Οι ευρωπαϊκές τράπεζες είναι περισσότερο ασφαλείς από τις αμερικανικές, ή τουλάχιστον σε σύγκριση με κάποιες περιφερειακές αμερικανικές.