Μια νέα χρονιά ξεκίνησε και πολλές είναι οι συζητήσεις για το πώς θα εξελιχθούν τα πράγματα σε επίπεδο οικονομίας, τόσο σε διεθνές επίπεδο, όσο και στη χώρα μας. Όλοι συμφωνούν ότι οι αβεβαιότητες (γεωπολιτικές και όχι μόνο) είναι πολλές και πως οι προβλέψεις των αναλυτών πιθανόν να αποδειχτούν εσφαλμένες όταν θα έχει ολοκληρωθεί και αυτή η χρονιά.
Σε ότι αφορά πάντως την περίπτωση της χώρας μας, οι αναλυτές προσδοκούν μια αρκετά «συμπαθητική» χρονιά, ή διαφορετικά μια συνέχιση της κατάστασης της προηγούμενης διετίας (2023-2024). Ειδικότερα (βλέπε στοιχεία από τον πρώτο παρατιθέμενου πίνακα):
· Η Ελλάδα αναμένεται να σημειώσει ρυθμό αύξησης του Α.Ε.Π. υψηλότερο του 2% (από 2%-2,5% οι εκτιμήσεις των αναλυτών, στο 2,3% βάζει τον πήχη ο Προϋπολογισμός) όταν ο μέσος όρος της Ευρώπης θα κινηθεί μόλις στο 1,5%. Αυτό, βέβαια, δεν σημαίνει πως δεν θα υπάρξουν προβλήματα, καθώς: α) Η χώρα αναπτύσσεται μεν ταχύτερα από την Ευρώπη, ξεκινώντας ωστόσο το 2023 από πολύ χαμηλότερα επίπεδα και β) ο πληθωρισμός έχει ως παρενέργεια τη σημαντική -ανεπιθύμητη στις πλείστες των περιπτώσεων- αναδιανομή εισοδημάτων, με αποτέλεσμα το πραγματικό διαθέσιμο εισόδημα πολλών νοικοκυριών να υποχωρεί παρά την διόγκωση του Α.Ε.Π..
· Η ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας προβλέπεται να συνεχίσει να γίνεται πάνω σε υγιείς βάσεις και όχι -όπως συνέβαινε σε προηγούμενες δεκαετίες- σε πρόσκαιρες «φούσκες», που θα πληρώνονταν πολύ ακριβά στο μέλλον. Για παράδειγμα, η αύξηση του ελληνικού Α.Ε.Π. κατά τις δεκαετίες του 1980 και του 1990 στηρίχτηκε σε μεγάλο βαθμό στα μεγάλα δημοσιονομικά ελλείμματα (αυτά προκάλεσαν την εκτόξευση του δημόσιου χρέους), ενώ κατά την περίοδο 2000-2009 στην έκρηξη του ιδιωτικού δανεισμού από τις τράπεζες. Με άλλα λόγια, πότε το Ελληνικό Δημόσιο φούσκωνε με χρήμα την οικονομία (με ό,τι θετικό σήμαινε αυτό πρόσκαιρα για το Α.Ε.Π.) και πότε το ρόλο αυτό αναλάμβαναν οι εμπορικές τράπεζες της χώρας.
Σημαντικές διαφοροποιήσεις
Σήμερα τα πράγματα είναι διαφορετικά. Το Ελληνικό Δημόσιο δεν δανείζεται για να «φουσκώσει» την οικονομία. Αντίθετα, η χώρα σημείωσε το 2024 πρωτογενές δημοσιονομικό πλεόνασμα (αποτέλεσμα του κράτους χωρίς τον συνυπολογισμό των καταβαλλόμενων τόκων) της τάξεως του 2,5% του Α.Ε.Π., το οποίο με τη σειρά του κάλυψε το μεγαλύτερο τμήμα των καταβαλλόμενων τόκων (δημοσιονομικό έλλειμμα 0,7% του Α.Ε.Π.). Έτσι εξηγείται άλλωστε (πολύ μικρή αύξηση του αριθμητή του κλάσματος σε σύγκριση με το ποσοστό ανόδου του παρονομαστή) το γιατί ο δείκτης του δημοσίου χρέους επί του Α.Ε.Π. παρουσιάζει κατά τα τελευταία χρόνια τάση αποκλιμάκωσης (από το 209,4% του έτους 2020 προβλέπεται να υποχωρήσει στο 147,5% το 2025, με τον πληθωρισμό να δρα επιβοηθητικά στη συγκεκριμένη εξέλιξη).
Μια δεύτερη σημαντική διαφορά σε σύγκριση με το παρελθόν είναι πως η αύξηση του Α.Ε.Π. δεν προέρχεται από μια μεγάλη πιστωτική επέκταση της οικονομίας, ή αλλιώς μέσα από άκρατες δανειοδοτήσεις των τραπεζών. Μετά από πολλά χρόνια αρνητικής πιστωτικής επέκτασης ο ρυθμός των τελευταίων ετών έχει επιστρέψει σε θετικά επίπεδα (ξεκινώντας από πολύ χαμηλή βάση), με μια σημαντική, όμως, υποσημείωση: Η πιστωτική επέκταση προς τα νοικοκυριά εξακολούθησε να παραμένει σε αρνητικά επίπεδα και μέσα στο 2024 (βλέπε στοιχεία δεύτερου παρατιθέμενου πίνακα).
Τέλος, υπάρχει ένας ακόμη λόγος που να διαφοροποιεί -επί τα βελτίω- την οικονομική πορεία του 2025 σε σύγκριση με το παρελθόν: Οι επενδύσεις σε πάγιο εξοπλισμό (δημόσιες και ιδιωτικές) θα σημειώσουν σαφώς μεγαλύτερο ποσοστό ανόδου σε σύγκριση με το ποσοστό αύξησης της ιδιωτικής και της δημόσιας κατανάλωσης. Ενδεικτικό είναι το ότι το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων από τα 11,2 δισ. ευρώ του 2023 ανέβηκε πέρυσι στα 13,15 δισ. ευρώ και εκτιμάται πως θα σκαρφαλώσει φέτος στα 14,1 δισ. ευρώ.
Πορεία ελληνικής οικονομίας | | | |
| 2023 | 2024 | 2025 |
Α.Ε.Π. Ελλάδας | 2,3% | 2,2% | 2,3% |
Α.Ε.Π. Ευρώπης | 0,4% | 0,9% | 1,5% |
Πρωτογενές πλεόνασμα/Α.Ε.Π. | 2,1% | 2,5% | 2,4% |
Δημοσιονομικό αποτέλεσμα/Α.Ε.Π. | -1,3% | -0,7% | -0,6% |
Δημόσιο χρέος/Α.Ε.Π. | 163,9% | 154% | 147,5% |
Ανεργία | 11,1% | 10,3% | 9,7% |
Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων | 11,2 δισ. | 13,15 δισ. | 14,1 δισ. |
Πηγή: Κρατικός Προϋπολογισμός | | | |
Τράπεζες: Πιστωτική επέκταση | | | |
| 2021 | 2022 | 2023 | 10μηνο 2024 |
Ιδιωτικός τομέας | 1,4% | 6,3% | 3,6% | 9,1% |
*Επιχειρήσεις | 3,7% | 11,8% | 5,8% | 13,4% |
* Νοικοκυριά | -2,4% | -2,5% | -2% | -0,7% |
** Καταναλωτικά | -0,3% | 1,3% | 3,4% | 6,4% |
** Στεγαστικά | -3% | -3,7% | -3,6% | -2,8% |
Πηγή: Τράπεζα της Ελλάδος | | | |