Δημοσιεύθηκαν στο ΦΕΚ οι δύο νέες αποφάσεις 3153.7.1/82627/2024 και 3153.7.1/82626/2024, με τις οποίες καθορίζονται τα κριτήρια και οι ειδικότερες προδιαγραφές, τα απαιτούμενα δικαιολογητικά, οι διαδικασίες ελέγχου και εξέτασης των στοιχείων τεκμηρίωσης και κάθε άλλο θέμα σχετικά με τον χαρακτηρισμό πλοίου ως παραδοσιακού, για πλοία πέραν των πλοίων αναψυχής.
Συγκεκριμένα, μεταξύ άλλων, ορίζονται τα ακόλουθα:
Τα κριτήρια για τον χαρακτηρισμό πλοίου, πέραν των πλοίων αναψυχής, ως παραδοσιακού καθορίζονται ως εξής:
α. Να έχει ναυπηγηθεί, ανεξάρτητα από τον χρόνο και τη μέθοδο κατασκευής του, σύμφωνα με τα χαρακτηριστικά στοιχεία ενός από τους τεκμηριωμένους, στην ελληνική ή ευρωπαϊκή/διεθνή βιβλιογραφία, τύπους ελληνικών ή ευρωπαϊκών/διεθνών παραδοσιακών σκαφών.
β. Να έχει κατασκευαστεί, ανεξάρτητα από τον χρόνο και τη μέθοδο κατασκευής του, κατά το μεγαλύτερο μέρος του και, ειδικότερα, η βασική κατασκευή του που συμπεριλαμβάνει τη γάστρα μετά των φρακτών και ενισχύσεών της, το κατάστρωμα, τις υπερκατασκευές και τους ιστούς, εφόσον υπάρχουν, με υλικά που χρησιμοποιούνται στην ελληνική ή ευρωπαϊκή/διεθνή παραδοσιακή ναυπηγική, με εξαίρεση τα υλικά των εσωτερικών επενδύσεων και διαμορφώσεων που δεν αλλοιώνουν την όψη του σκάφους, τα οποία επιτρέπεται να είναι διαφορετικά, πέραν του πλαστικού. Σε κάθε περίπτωση επιτρέπεται να τοποθετούνται επί του πλοίου διατάξεις, συστήματα, υλικά και εξοπλισμός διαφορετικά από τα ανωτέρω, εφόσον επιβάλλεται από τις απαιτήσεις συμμόρφωσης του σκάφους με τις εκάστοτε ισχύουσες διατάξεις της νομοθεσίας περί ναυτικής ασφάλειας, ασφάλειας ναυσιπλοΐας, πρόληψης ρύπανσης και ενδιαίτησης.
γ. Εφόσον φέρει ιστιοφορία, πρέπει να τεκμηριώνεται από την ελληνική, ευρωπαϊκή ή διεθνή βιβλιογραφία, ότι η ιστιοφορία που φέρει ανταποκρίνεται στα είδη ιστιοφορίας που έφερε ο συγκεκριμένος τύπος πλοίου, σύμφωνα με την ελληνική ή ευρωπαϊκή/διεθνή ναυπηγική παράδοση, ενώ το μέγεθος των υπερκατασκευών πρέπει να διατηρεί αναλογίες που δεν παρεμποδίζουν την λειτουργία της.
δ. Το μήκος του παραδοσιακού πλοίου να μετριέται από το σημείο τομής της γραμμής του καταστρώματος, όπως αυτό ορίζεται από τους ισχύοντες κανονισμούς που αφορούν τα θέματα γραμμής φόρτωσης των πλοίων, ή της νοητής προέκτασής της με την εσωτερική όψη της στείρας (κόρακος) μέχρι το σημείο τομής της με την εσωτερική όψη του ποδοστήματος ή του καθρέπτη (παπαδιάς), παράλληλα προς την ίσαλο σχεδίασης.
Λαμβανομένων υπόψη των κριτηρίων της παρ. 1, ως παραδοσιακά πλοία νοούνται, ενδεικτικά, οι ακόλουθοι τύποι παραδοσιακών πλοίων: τρεχαντήρι, τσερνίκι, βαρκαλάς, υδραίικος βαρκαλάς, γαΐτα, κορίτα (μικρή γαΐτα), χανιώτικη γαΐτα, καραβόσκαρο, αιγυπτιακό καραβόσκαρο, πέραμα, περαματάκι Καλλονής, λίμπερτυ, λέμβος (σκάφη), συμιακή σκάφη, γα(ν)τζάο, μπότης (κούτουλο), μούλος, παπαδιά, τάκος, πριάρι, γούτσος, πλάβα, σκάφος δυτών (βουτηχτάδικο), πάσαρι, γυαλάδικο, πλάκα, φρεγάτα, φρεγαντίνι, μαρτήγος (μαρτηγάνα), μύστικο, σεμπέκ, ζάμπεκο, τσαμπέκο, γαλιότα, φούστα, καραβέλα, γαλιόνι, καράκα, γαλέρα, γαλεάσσα, κιρλαγίτσι, clipper, ταρτάνα, τραμπάκολο, μπαρκέτο, σκιεράτσα, σαχίνι, μαρσιλιάνα, πιελέγκο, πίγκος, ραγιάδο (ραζοβάσελο), σακτούρα (σαχτούρι), σαΐτα (σάικα), σλουπ (sloop), γαυλίς (μπρατσέρα), κέρκουρος (κότερο μπούμα), σακκολαίφη (σακολέβα, μπελλού α λα μαλτέζα), δρόμων (κορβέτο), νάβα, δρόμων ημιολικός (μπάρκο μπέστια), πολάκ(κ)α, βριγαντίνο, βρίκιον (μπρίκι, πάρων), βρικογόλετο, ημιολία (σκούνα), μυοπάρων (γολέτα), επιδρομίς (λόβερ), λιβυρνίς (μπομπάρδα), γαυλολιβυρνίς (μπομπάρδα σαμπατιέρα), γαβάρα (μυοδρόμων), λεύκα, γκαφ, λατίνι, πένα, ψάθα (διψίαθος).
Πλοίο χαρακτηρισμένο ως νεότερο κινητό μνημείο από τις αρμόδιες Υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού σύμφωνα με τον ν. 3028/2002 (Α’ 153), λόγω του τεχνικού, εθνολογικού και λαογραφικού ενδιαφέροντός του ως δείγμα της νεότερης ξυλοναυπηγικής τέχνης του ελλαδικού χώρου, χαρακτηρίζεται «παραδοσιακό» εφόσον συμμορφώνεται με τα προβλεπόμενα στην παρ. 1.
Πλοίο, πέραν των πλοίων αναψυχής, χαρακτηρίζεται με απόφαση του Υπουργού Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής ως:
α) «Παραδοσιακό Κατηγορίας 1» εφόσον πληροί τα κριτήρια της παρ. 1 του άρθρου 1 και ειδικότερα:
αα) Κατηγορίας 1Α έχει ναυπηγηθεί εντός της ελληνικής επικράτειας και είναι ελληνικού τύπου παραδοσιακό,
αβ) κατηγορίας 1Β έχει ναυπηγηθεί εκτός ελληνικής επικράτειας και είναι ελληνικού τύπου παραδοσιακό,
αγ) κατηγορίας 1Γ είναι ευρωπαϊκού/διεθνούς τύπου παραδοσιακό.
β) «Παραδοσιακό Κατηγορίας 2» εφόσον πληροί τα κριτήρια της παρ. 1 του άρθρου 1, έχει κατασκευαστεί εξολοκλήρου με κατάλληλη παραδοσιακή μέθοδο ναυπήγησης, συμπεριλαμβανομένων και των εσωτερικών επενδύσεων και διαμορφώσεων, με υλικά ίδια με αυτά που χρησιμοποιούνταν στην παραδοσιακή ναυπηγική για την κατασκευή του συγκεκριμένου τύπου σκάφους και ειδικότερα:
βα) Κατηγορίας 2Α έχει ναυπηγηθεί εντός της ελληνικής επικράτειας και είναι ελληνικού τύπου παραδοσιακό,
ββ) κατηγορίας 2Β έχει ναυπηγηθεί εκτός ελληνικής επικράτειας και είναι ελληνικού τύπου παραδοσιακό,
βγ) κατηγορίας 2Γ είναι ευρωπαϊκού/διεθνούς τύπου παραδοσιακό. Επίσης, ως «Παραδοσιακό Κατηγορίας 2» χαρακτηρίζεται και κάθε επαγγελματικό ή ιδιωτικό πλοίο που εμπίπτει στις διατάξεις της παρ. 3 του άρθρου 1.
α. Για τον ως άνω χαρακτηρισμό διενεργείται επιτόπιος έλεγχος και εξέταση των στοιχείων τεκμηρίωσης, τα οποία αναφέρονται στις υποπερ. (δβ)-(δστ) της περ. (δ) της παρούσας παραγράφου και εκδίδεται απόφαση χαρακτηρισμού του πλοίου ως παραδοσιακού. Η ανωτέρω απόφαση ισχύει για πέντε (05) έτη και ανανεώνεται κατόπιν αίτησης του ενδιαφερομένου και μετά από επιτόπιο έλεγχο προκειμένου να διαπιστωθεί ότι δεν έχουν επέλθει, κατά παρέκκλιση των οριζομένων στην παρούσα, τροποποιήσεις στην κατασκευή του. Για το χρονικό διάστημα που μεσολαβεί μεταξύ της εμπρόθεσμης υποβολής αίτησης για τον επαναχαρακτηρισμό του πλοίου ως παραδοσιακό και της ολοκλήρωσης της εν λόγω διαδικασίας με την έκδοση της σχετικής απόφασης, η υφιστάμενη απόφαση διατηρείται σε ισχύ. Σε περίπτωση εμπρόθεσμης δήλωσης, η ισχύς της απόφασης παρατείνεται χωρίς καμία περαιτέρω διατύπωση μέχρι την ολοκλήρωση της διαδικασίας του επιτόπιου ελέγχου, εφ’ όσον αυτή δεν έχει ολοκληρωθεί εντός της πενταετίας από την έναρξη ισχύος της. Ημερομηνία έναρξης ισχύος της απόφασης χαρακτηρισμού και της ανανέωσης απόφασης χαρακτηρισμού νοείται η ημερομηνία πραγματοποίησης του επιτόπιου ελέγχου.
β. Σε περίπτωση που σε χαρακτηρισμένο πλοίο πραγματοποιηθούν εργασίες μετασκευής ή τροποποιήσεις στην κατασκευή του, οι οποίες παρεκκλίνουν από τις απαιτήσεις της παρούσας, παύει η ισχύς της απόφασης και υπόκειται εκ νέου σε έλεγχο προκειμένου, αφού διαπιστωθεί ότι έχουν αρθεί οι παρεκκλίσεις, να εκδοθεί νέα απόφαση χαρακτηρισμού.
γ. Ο επιτόπιος έλεγχος διενεργείται από τριμελή επιτροπή ελέγχου, ο ορισμός της οποίας γίνεται με απόφαση του Υπουργού Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής. Η εν λόγω επιτροπή αποτελείται από υπαλλήλους της Διεύθυνσης Ναυπηγοεπισκευαστικών Δραστηριοτήτων (ΔΙΝΕΔ) της Γενικής Γραμματείας Ναυτιλίας και Λιμένων του Υπουργείου Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής. Υποχρεωτικά τουλάχιστον το ένα (1) εκ των μελών της ανωτέρω ομάδας ανήκει στον κλάδο μηχανικών με ειδικότητα ναυπηγού ή ναυπηγού μηχανολόγου. Σε περίπτωση που στη ΔΙΝΕΔ δεν υπηρετεί υπάλληλος με την ανωτέρω ειδικότητα, τότε αυτός προτείνεται από τη Διεύθυνση Διοικητικών Υπηρεσιών ή από τη Διεύθυνση Προσωπικού ΛΣ-ΕΛΑΚΤ του ΥΝΑΝΠ. Την ανωτέρω επιτροπή ελέγχου δύναται να υποστηρίζει στο έργο της, έχοντας συμβουλευτικό ρόλο, εκπρόσωπος επισήμως αναγνωρισμένων φορέων παραδοσιακών σκαφών και ναυπηγείων - καρνάγιων, ναυτικών μουσείων ή λοιπών φορέων σχετικών με τα παραδοσιακά σκάφη και τη ναυτική παράδοση, ο οποίος ορίζεται με την ανωτέρω απόφαση.
δ. Για τον χαρακτηρισμό πλοίου ως «Παραδοσιακό» υποβάλλονται στη ΔΙΝΕΔ τα ακόλουθα:
δα) Αίτηση του πλοιοκτήτη, όπου αναφέρεται το καρνάγιο, στο οποίο ναυπηγήθηκε το πλοίο και το όνομα καραβομαραγκού, όπου είναι δυνατόν.
δβ) Φωτογραφίες όψεων του πλοίου.
δγ) Τεχνική περιγραφή της ναυπήγησης, της ιστιοφορίας εφόσον φέρει ιστιοφορία, και του εξοπλισμού του συγκεκριμένου πλοίου, υπογεγραμμένη, κατά τις κείμενες διατάξεις, από διπλωματούχο ή πτυχιούχο ναυπηγό ή εξουσιοδοτημένο Οργανισμό (νηογνώμονα).
δδ) Σχέδια γενικής διάταξης και μέσης τομής του συγκεκριμένου πλοίου, υπογεγραμμένα, κατά τις κείμενες διατάξεις, από διπλωματούχο ή πτυχιούχο ναυπηγό ή εξουσιοδοτημένο Οργανισμό (νηογνώμονα).
δε) Ευκρινή φωτοαντίγραφα του Πιστοποιητικού Καταμέτρησης, του Εγγράφου Εθνικότητας και του Πρωτοκόλλου Γενικής Επιθεώρησης ή της Άδειας Εκτέλεσης Πλόων, αναλόγως της περίπτωσης, τα οποία θα είναι σε ισχύ.
δστ) Τεκμηρίωση με βάση την ελληνική ή ευρωπαϊκή/διεθνή βιβλιογραφία ότι το σκάφος ανήκει σε έναν από τους τύπους ελληνικών ή ευρωπαϊκών/διεθνών παραδοσιακών σκαφών και ότι η ιστιοφορία που φέρει ανταποκρίνεται στα είδη ιστιοφορίας που έφερε ο συγκεκριμένος τύπος σκάφους σύμφωνα με την ελληνική ή ευρωπαϊκή/διεθνή ναυπηγική παράδοση.
ε. Για τον χαρακτηρισμό πλοίου ως «Παραδοσιακό Κατηγορίας 2» υποβάλλεται κατά περίπτωση στη ΔΙΝΕΔ, επιπλέον των δικαιολογητικών της περ. (δ), είτε αντίγραφο της απόφασης με την οποία αυτό χαρακτηρίζεται ως νεότερο κινητό μνημείο είτε τεκμηριωμένη περιγραφή της παραδοσιακής μεθόδου ναυπήγησης του σκάφους, υπογεγραμμένη, κατά τις κείμενες διατάξεις, από διπλωματούχο ή πτυχιούχο, ναυπηγό ή εξουσιοδοτημένο οργανισμό (νηογνώμονα).
Ενστάσεις επί αποφάσεων περί μη αποδοχής και μη ανανέωσης χαρακτηρισμού πλοίων ως παραδοσιακών υποβάλλονται εντός αποκλειστικής προθεσμίας εξήντα (60) ημερολογιακών ημερών από την κοινοποίηση της απόφασης στον ενδιαφερόμενο στην Διεύθυνση Ναυπηγοεπισκευαστικών Δραστηριοτήτων της Γενικής Γραμματείας Ναυτιλίας και Λιμένων του Υπουργείου Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής και εξετάζονται από τριμελή άμισθη επιτροπή εντάσεων, που συγκροτείται με απόφαση του Υπουργού Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, στην οποία συμμετέχουν ο Προϊστάμενος της Διεύθυνσης Μελετών Κατασκευών του Κλάδου Ελέγχου Πλοίων του Υπουργείου Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής ως πρόεδρος, εκπρόσωπος της Σχολής Ναυπηγών Μηχανολόγων Μηχανικών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, ένας εκπρόσωπος του Τμήματος Ναυπηγών της Σχολής Μηχανικών του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής με τους αναπληρωτές τους. Την ανωτέρω επιτροπή δύναται να υποστηρίζει στο έργο της, έχοντας συμβουλευτικό ρόλο, και ένας εκπρόσωπος φορέων παραδοσιακών σκαφών ή διάσωσης της ναυτικής κληρονομιάς.
Στην περίπτωση εκπρόθεσμης υποβολής αίτησης, η ισχύουσα απόφαση χαρακτηρισμού παύει να ισχύει με την συμπλήρωση της πενταετίας και εκδίδεται νέα απόφαση κατόπιν υποβολής των δικαιολογητικών της περ. δ. της παρ. 2 και της ολοκλήρωσης του προβλεπόμενου επιτόπιου ελέγχου σύμφωνα με τις διατάξεις της παρούσας.
Στοιχεία των σκαφών που έχουν χαρακτηριστεί ως «παραδοσιακά», καταχωρίζονται σε Μητρώο που τηρείται από τη ΔΙΝΕΔ, σε μορφή ηλεκτρονικής βάσης δεδομένων, η οποία αναρτάται στην επίσημη ιστοσελίδα του Υπουργείου Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής.
Στα στοιχεία του Μητρώου περιλαμβάνονται υποχρεωτικά το όνομα του πλοίου, το καρνάγιο και το όνομα του καραβομαραγκού που το κατασκεύασε, φωτογραφίες του σκάφους, τα στοιχεία εγγραφής στο Νηολόγιο σύμφωνα με τον Κώδικα Δημοσίου Ναυτικού Δικαίου (ν.δ. 187/1973, Α’ 261) ή στο Βιβλίο Εγγραφής Μικρών Σκαφών σύμφωνα με την υπ’ αρ. 2122/01/2000/2000 απόφαση Υπουργού Εμπορικής Ναυτιλίας «Έγκριση του Γενικού Κανονισμού Λιμένα υπ’ αρ. 23 “Μικρά Σκάφη - Επιθεωρήσεις μικρών σκαφών”» (Β’ 231) ή στο Ειδικό Δημόσιο Βιβλίο Μικρών Πλοίων σύμφωνα με τον Κώδικα Ιδιωτικού Ναυτικού Δικαίου (ν. 5020/2023, Α’29), ο τύπος του σκάφους, το είδος της ιστιοφορίας (εφόσον φέρει), η κατηγορία του, το μήκος του πλοίου, το είδος του πλοίου, το έτος κατασκευής και τα στοιχεία (αριθμός πρωτοκόλλου, ημερομηνία κ.λπ.) της απόφασης χαρακτηρισμού, που έχει εκδοθεί σύμφωνα με τις διατάξεις της παρούσας απόφασης.