Το πλαίσιο που διέπει το επίδομα προϋπηρεσίας με τις νέες ρυθμίσεις

Το «ξεπάγωμα» των ωριμάνσεων - Η προσμέτρηση του χρόνου προϋπηρεσίας με τις νέες ρυθμίσεις που θα ισχύσουν από 1/1/2024

Με βάση τις νέες ρυθμίσεις του άρθρου 33 του Ν.5053/26-9-2023, από 1ης Ιανουαρίου 2024 η προσμέτρηση του χρόνου προϋπηρεσίας του εργαζόμενου που είχε σταματήσει να εξελίσσεται για χρόνο διανυθέντα μέχρι τις 14/2/2012, από 1/1/2024 θα εξελίσσεται από το χρονικό διάστημα που είχε σταματήσει.

Ειδικότερα, με τις νέες ρυθμίσεις προβλέπονται τα εξής:

1. Από την 1η Ιανουαρίου 2024 αίρεται η αναστολή της ισχύος διατάξεων νόμων, κανονιστικών πράξεων, συλλογικών συμβάσεων ή διαιτητικών αποφάσεων, οι οποίες προβλέπουν αυξήσεις μισθών ή ημερομισθίων, συμπεριλαμβανομένων και εκείνων περί υπηρεσιακών ωριμάνσεων, με μόνη προϋπόθεση την πάροδο συγκεκριμένου χρόνου εργασίας, όπως το επίδομα πολυετίας, το επίδομα χρόνου εργασίας, το επίδομα τριετίας και το επίδομα πενταετίας, η οποία επιβλήθηκε με το άρθρο 4 της υπ΄ αρ. 6/28-2-2012 Πράξης Υπουργικού Συμβουλίου (ΦΕΚ Α΄ 38), η οποία εκδόθηκε κατ΄ εξουσιοδότηση της παρ. 6 του άρθρου 1 του Ν. 4046/2012 (ΦΕΚ Α΄ 28).

2. Για την εφαρμογή των διατάξεων της παραγράφου 1, των οποίων η αναστολή αίρεται, ισχύουν τα εξής:

α) Η προϋπηρεσία κάθε εργαζομένου, που είχε προσληφθεί πριν από την 14η/2/2012, όπως η προϋπηρεσία αυτή είχε διαμορφωθεί τη 14η Φεβρουαρίου 2012 οπότε και ανεστάλη η συμπλήρωσή της, συνεχίζει να συμπληρώνεται μετά από την 1η. Ιανουαρίου 2024.

β) Η προϋπηρεσία κάθε εργαζομένου, που προσλήφθηκε μετά από την 14η/2/2012, ξεκινά να συμπληρώνεται μετά από την 1η/1/2024.

3. Ειδικώς για την προσαύξηση λόγω προϋπηρεσίας σε όσους εργαζόμενους αμείβονται με τον κατώτατο νομοθετημένο μισθό ή ημερομίσθιο, ως χρόνος προϋπηρεσίας αναγνωρίζεται ο χρόνος εξαρτημένης σύμβασης ή σχέσης εργασίας, που έχει διανυθεί σε οποιοδήποτε εργοδότη και σε οποιαδήποτε ειδικότητα πριν από την 14η/2/2012 και μετά από την 1η/1/2024.

Για παράδειγμα, εργαζόμενος αμειβόμενος με τον κατώτατο μισθό, ύψους 780,00€, που εμφανίζει προϋπηρεσία διάρκειας δυο (2) ετών και δέκα (10) μηνών διανυθείσα έως 14/2/2012, ο οποίος θα συνεχίζει να απασχολείται καθ΄ όλο το χρονικό διάστημα από 1/1/2024 έως 28/2/2024 με πλήρη απασχόληση, από 1/3/2024 θα έχει συμπληρώσει μια ολόκληρη τριετία (2 έτη και 10 μήνες έως 14/2/2012 συν 2 μήνες από 1/1/2024 - 29/2/2024).

Διευκρινίζεται ότι, όσοι εργαζόμενοι δεν έχουν προϋπηρεσία πριν την 14/2/2012 και αμείβονται με το νόμιμο νομοθετημένο κατώτατο μισθό και ημερομίσθιο δεν θα δικαιούται επιδόματος προϋπηρεσίας, μέχρι να συμπληρώσουν 3 έτη προϋπηρεσίας που θα διανύσουν από 1/1/2024 και εφεξής, σε οποιονδήποτε εργοδότη και με οποιαδήποτε ιδιότητα.

Το «ξεπάγωμα» των ωριμάνσεων, αφορά τόσο αυτούς που αμείβονται με βάση το νόμιμο νομοθετημένο κατώτατο μισθό και ημερομίσθιο του άρθρου 103 του Ν.4172/2013 , όσο και αυτούς που αμείβονται με όρους κλαδικής, ομοιοεπαγγελματικής και επιχειρησιακής Σ.Σ.Ε. κανονιστικής ισχύος, που προβλέπουν τη χορήγηση επιδομάτων προϋπηρεσίας.

Στη νέα νομοθετική ρύθμιση, προβλέπεται ρητώς η μη αναδρομικότητα εφαρμογής της διάταξης, γεγονός που νομιμοποιεί την μη επαναφορά προσμέτρησης του χρόνου προϋπηρεσίας, που έχει διανυθεί από 15/2/2012 έως 31/12/2023 όσον αφορά τις μισθολογικές ωριμάνσεις.

Κάθε νέα πρόσληψη θα λαμβάνει υπόψη αθροιστικά προϋπηρεσία διανυθείσα μέχρι τις 14/2/2012, καθώς και από 1/1/2024 και εφεξής.

Με τις νέες ρυθμίζεις προβλέπεται ότι, αν οι καταβαλλόμενες τακτικές αποδοχές είναι υπέρτερες των νόμιμων αποδοχών, οι αυξήσεις, οι προσαυξήσεις και τα ποσά εν γένει που προκύπτουν από την εφαρμογή των παρ. 1 έως 3, που παρατίθενται ανωτέρω, συμψηφίζονται με τη διαφορά που προκύπτει μεταξύ καταβαλλόμενων και νόμιμων αποδοχών, με την καταβολή της οποίας εξοφλούνται ολοσχερώς ή μερικώς.

Για το χρονικό διάστημα από την 14η/2/2012 έως και την 31η/12/2023 καμία αξίωση δεν γεννάται, ούτε οφείλονται αυξήσεις μισθών ή ημερομισθίων, συμπεριλαμβανομένων και εκείνων περί υπηρεσιακών ωριμάνσεων, με μόνη προϋπόθεση την πάροδο συγκεκριμένου χρόνου εργασίας, όπως αναφέρονται στις παρ. 1, 2 και 3, ούτε επιτρέπεται να υπολογιστεί προϋπηρεσία που έχει διανυθεί από την 14η/2/2012 έως και την 31η/12/2023.

Από την 1η/1/2027, αν το ποσοστό της ανεργίας υπερβεί το 10% και μέχρι να διαμορφωθεί σε ποσοστό κάτω του 10%, αναστέλλεται αυτοδικαίως η ισχύς όλων των παραπάνω αναφερθέντων (περί ξεπαγώματος των ωριμάνσεων). Για την εφαρμογή του προηγούμενου εδαφίου, θα λαμβάνεται υπόψη ο μέσος όρος του εθνικού ποσοστού ανεργίας των τελευταίων τεσσάρων τριμήνων, όπως αυτός θα αποτυπώνεται στην Έρευνα Εργατικού Δυναμικού της ΕΛ.ΣΤΑΤ..

Με κοινή απόφαση των Υπουργών Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών και Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης, δύναται να εξειδικεύεται η διαδικασία αυτοδίκαιης αναστολής ισχύος, την οποία προβλέπει με τις νέες ρυθμίσεις, με πράξη του Υπουργικού Συμβουλίου, μετά από ειδικά αιτιολογημένη εισήγηση του Υπουργού Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης και μετά από γνώμη των κοινωνικών εταίρων της παρ. 4 του άρθρου 103 του Ν.4172/2013 (ΦΕΚ Α΄ 167), δύναται να αποφασίζονται οι όροι και προϋποθέσεις αναστολής της ισχύος του παρόντος και πέραν των περιπτώσεων εφαρμογής της παρ. 6, για τη διασφάλιση της σταθερότητας της εθνικής οικονομίας, λαμβανομένης υπόψη ιδίως της εξέλιξης της ανεργίας και του πληθωρισμού.

Τέλος, από την 1η/1/2024, καταργείται το άρθρο 4 της υπ΄ αρ. 6/28-2-2012 Πράξης Υπουργικού Συμβουλίου.

Επιδόματα προϋπηρεσίας αμειβομένων βάσει του κατώτατου νομοθετημένου μισθού ή ημερομισθίου

Σύμφωνα με το άρθρο 1, Υποπαράγραφος ΙΑ.11 του Ν.4093/12-11-2012 που εξακολουθεί να είναι σε ισχύ, ο κατώτατος μισθός των υπαλλήλων προσαυξάνεται με ποσοστό 10% για κάθε τριετία προϋπηρεσίας και έως τρεις τριετίες και συνολικά 30% για προϋπηρεσία 9 ετών και άνω και το κατώτατο ημερομίσθιο των εργατοτεχνιτών άνω των 25 ετών προσαυξάνεται με ποσοστό 5% για κάθε τριετία προϋπηρεσίας και έως έξι τριετίες και συνολικά 30% για προϋπηρεσία 18 ετών και άνω.

Η προϋπηρεσία αναγνωρίζεται σύμφωνα με τις ειδικότερες προϋποθέσεις που θέτουν οι διάφορες Σ.Σ.Ε. και Δ.Α., που καθορίζουν τους όρους αμοιβής και εργασίας ενός εργαζόμενου. Στην περίπτωση που οι μισθολογικοί όροι καθορίζονται από το νόμιμο νομοθετημένο κατώτατο μισθό και ημερομίσθιο, η διάταξη που ρυθμίζει το πλαίσιο χορήγησης των επιδομάτων προϋπηρεσίας σε εργαζόμενο είναι εκείνη του Ν.4093/2012, που ειδικά για τους υπαλλήλους είναι ευνοϊκότερη της αντίστοιχης ρύθμισης της Ε.Γ.Σ.Σ.Ε..

Ειδικότερα, οι προσαυξήσεις προϋπηρεσίας των αμειβομένων βάσει του κατώτατου νομοθετημένου μισθού ή ημερομισθίου, κατά τα ανωτέρω οριζόμενα καταβάλλονται σε εργαζόμενο με προϋπηρεσία σε οποιονδήποτε εργοδότη και με οποιαδήποτε ειδικότητα, για μεν τους εργατοτεχνίτες μετά τη συμπλήρωση του 18ου έτους της ηλικίας τους, για δε τους υπαλλήλους μετά τη συμπλήρωση του 19ου έτους της ηλικίας τους και ισχύουν για την συμπληρωθείσα υπηρεσία την 14/2.2012. Με τις νέες ρυθμίσεις που θα ισχύσουν από 1/1/2024, η προσμέτρηση του χρόνου προϋπηρεσίας του εργαζόμενου που είχε σταματήσει να εξελίσσεται μέχρι την 14η Φεβρουαρίου 2012, από 1/1/2024 θα εξελίσσεται από το χρονικό διάστημα που είχε σταματήσει.

Επεξηγηματικά αναφέρεται ότι, οι Εθνικές Γενικές Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας (Ε.Γ.Σ.Σ.Ε.), σύμφωνα με τις ρυθμίσεις της υποπαρ. ΙΑ.11 του Ν. 4093/2012, καθορίζουν πλέον από 12/11/2012 και εφεξής τους ελάχιστους μη μισθολογικούς όρους εργασίας που ισχύουν για τους εργαζόμενους όλης της χώρας. Είναι αυτονόητο ότι, οι ρυθμίσεις περί χορήγησης επιδομάτων προϋπηρεσίας, με δεδομένο ότι προσαυξάνουν τις αποδοχές των μισθωτών, ανήκουν στην κατηγορία των μισθολογικών όρων. Ατομικές συμβάσεις εργασίας και συλλογικές συμβάσεις εργασίας κάθε είδους δεν επιτρέπεται να ορίζουν μηνιαίες τακτικές αποδοχές ή ημερομίσθιο πλήρους απασχόλησης, υπολειπόμενες από το νομοθετικώς καθορισμένο κατώτατο μισθό και ημερομίσθιο ή της αντίστοιχης προκύπτουσας αναλογίας για τις συμβάσεις μερικής απασχόλησης (άρθρο 103, παρ. 1β΄ του Ν.4172/2013).

Οι όροι ατομικών συμβάσεων εργασίας που αποκλίνουν από τους κανονιστικούς όρους συλλογικών συμβάσεων εργασίας, είναι επικρατέστεροι, εφ΄ όσον παρέχουν μεγαλύτερη προστασία στους εργαζόμενους (παρ. 2 του άρθρου 7 του Ν.1876/1990).

Διασφαλίζεται με το νέο εργασιακό νομοσχέδιο ότι με ΣΣΕ μπορούν να προβλεφθούν ευνοϊκότερες ρυθμίσεις

Επισημαίνεται ότι, σύμφωνα με τις ρυθμίσεις της Εθνικής Γενικής Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας (Ε.Γ.Σ.Σ.Ε.), ως προϋπηρεσία για την εφαρμογή των ανωτέρω, στο πλαίσιο υπολογισμού των μισθολογικών ωριμάνσεων, εθεωρείτο αυτή που είχε διανυθεί σε οποιονδήποτε εργοδότη, για μεν τους υπαλλήλους μετά τη συμπλήρωση του 19^ου έτους της ηλικίας τους, σε θέση και ειδικότητα παρεμφερή και ανάλογη με αυτή που κατείχαν, για δε τους εργατοτεχνίτες μετά τη συμπλήρωση του 18ου έτους της ηλικίας τους, με οποιαδήποτε ιδιότητα. Επιπρόσθετα, στην περίπτωση 3 της υποπαρ. ΙΑ.11 του άρθρου 1 του Ν. 4093/2012, ορίζεται ότι: «Πέραν της μηνιαίας τακτικής προσαύξησης λόγω προϋπηρεσίας, καμία άλλη προσαύξηση δεν περιλαμβάνεται στο νομοθετικώς καθορισμένο κατώτατο μισθό και ημερομίσθιο».

Ο μηχανισμός διαμόρφωσης του νόμιμου νομοθετημένου κατώτατου μισθού και ημερομισθίου και το επίδομα προϋπηρεσίας

Ο Νόμιμος νομοθετημένος κατώτατος μισθός και ημερομίσθιο, αφορά τους υπαλλήλους και εργατοτεχνίτες όλης της χώρας, των οποίων η αμοιβή δεν ρυθμίζεται από συλλογική σύμβαση εργασίας (Εδάφιο α΄ της παρ. 1 του άρθρου 103 του Ν. 4172/2013). Στο τέλος του ανωτέρω εδαφίου προστέθηκε με την υποπαρ. ΙΑ.6 εδ.2, του Ν.4254/7-4-2014 η φράση «Ως τέτοιος νοείται μία μοναδική αξία (ποσό) αναφοράς». Οι κατώτατες αυτές αποδοχές, σύμφωνα πάντα με τις ρυθμίσεις της ανωτέρω διάταξης, θα ορίζονται έπειτα από διαβούλευση των κοινωνικών εταίρων στους οποίους περιλαμβάνονται εκ μέρους των εργαζομένων όλης της χώρας η Γενική Συνομοσπονδία Εργατών Ελλάδος (Γ.Σ.Ε.Ε.) και εκ μέρους των εργοδοτικών οργανώσεων, ο Σύνδεσμος Επιχειρήσεων και Βιομηχανιών (Σ.Ε.Β.), η Γενική Συνομοσπονδία Επαγγελματιών, Βιοτεχνών, Εμπόρων Ελλάδος (Γ.Σ.Ε.Β.Ε.Ε.), η Εθνική Συνομοσπονδία Ελληνικού Εμπορίου (Ε.Σ.Ε.Ε.), ο Σύνδεσμος Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (Σ.Ε.Τ.Ε.) και λοιπές εργοδοτικές οργανώσεις που προτείνονται από αυτούς και καλούνται από την Επιτροπή Συντονισμού της διαβούλευσης. Το ύψος του νομοθετημένου κατώτατου μισθού και νομοθετημένου ημερομισθίου, θα πρέπει να καθορίζεται λαμβάνοντας υπόψη την κατάσταση της ελληνικής οικονομίας και τις προοπτικές της για ανάπτυξη από την άποψη της παραγωγικότητας, των τιμών, και της ανταγωνιστικότητας, της απασχόλησης, του ποσοστού της ανεργίας, των εισοδημάτων και μισθών.

Διευκρινίζεται ότι, οι διατάξεις που ρυθμίζουν τη διαμόρφωση του κατώτατου μισθού και ημερομίσθιου, καθορίζονται από την παρ. 1 του άρθρου103 του Ν. 4172/2013, στο οποίο ορίζονται τα ακόλουθα: «Έπειτα από διαβούλευση που διεξάγεται σύμφωνα με τα οριζόμενα στην παρούσα, ορίζεται ο νομοθετημένος κατώτατος μισθός και το νομοθετημένο κατώτατο ημερομίσθιο για πλήρη απασχόληση για τους υπαλλήλους και εργατοτεχνίτες όλης της χώρας, των οποίων η αμοιβή δεν ρυθμίζεται από συλλογική σύμβαση εργασίας «και ως τέτοιος νοείται μία μοναδική αξία (ποσό) αναφοράς.» (το τελευταίο εδάφιο προστέθηκε με την περ. 2 της υποπαρ. ΙΑ6 του άρθρου 1 του Ν. 4254/2014).

Η διαδικασία αυτή του μηχανισμού διαμόρφωσης του νόμιμου νομοθετημένου κατώτατου μισθού και ημερομισθίου για τους εργαζόμενους ιδιωτικού δικαίου όλης της χώρας, τέθηκε σε ισχύ μετά τα προγράμματα Δημοσιονομικής Προσαρμογής (ήδη με τις διατάξεις του άρθρου 16 του Ν.4472/2017, μετά το τέλος του Προγράμματος Οικονομικής Προσαρμογής), δηλαδή όχι πριν από την 21/8/2018.

Ερμηνευτικά αναφέρεται ότι, σύμφωνα με το τελευταίο αυτό εδάφιο της παρ. 1 του άρθρου 103 του Ν. 4172/2013, στο οποίο ορίζεται: «Ως τέτοιος νοείται μία μοναδική αξία (ποσό) αναφοράς», τέθηκε θέμα περικοπής των επιδομάτων προϋπηρεσίας όσων εργαζόμενων αμείβονται με τα κατώτατα όρια αποδοχών. Στις 4241/127/ΦΕΚ Β΄ 173/30-1-2019, 107675/ ΦΕΚ Β΄ 6263/27-12-2021 και 31986/2023 ΦΕΚ Β΄ 2003/28-3-2023 υπουργικές αποφάσεις, όμως, δεν γίνεται καμία αναφορά στην υποχρέωση χορήγησης επιδομάτων προϋπηρεσίας, όπου αυτά προβλέπονται.

Παρά ταύτα, το Υπουργείο Εργασίας με την ερμηνευτική Εγκύκλιο 7613/395/18-2-2019 (ΑΔΑ: ΨΤΠΧ465Θ1Ω-Ν12), προέβλεψε τη συνέχιση χορήγησης των επιδομάτων προϋπηρεσίας. Επί του θέματος αυτού, προσέφυγε ο Σύνδεσμος Επιχειρήσεων και Βιομηχανιών (Σ.Ε.Β.) στο Συμβούλιο της Επικρατείας (Σ.Τ.Ε.). Ειδικότερα, το ανώτατο αυτό δικαστήριο κλήθηκε να λάβει απόφαση όσον αφορά το εάν συνεχίζουν να υφίστανται τα επιδόματα τριετιών για τους αμειβομένους βάσει του νόμιμου νομοθετημένου κατώτατου μισθού ή ημερομισθίου (για όσους έχουν προϋπηρεσία συμπληρωθείσα μέχρι την 14/2/2012) ή αν έχουν καταργηθεί.

Με την απόφαση ΣΤΕ 148/2022, απορρίφθηκε η προσφυγή του Σ.Ε.Β. για καθαρά τυπικούς λόγους, με το αιτιολογικό ότι η Εγκύκλιος 7613 395 18/2/2019, με την οποία προβλέφθηκε η συνέχιση χορήγησης των επιδομάτων προϋπηρεσίας, είναι κατά τη δικαστική κρίση, καθαρά ερμηνευτική και δεν μπορεί να προσβληθεί στο Σ.Τ.Ε..

Πιο συγκεκριμένα, το Σ.Τ.Ε. έκρινε ότι η ανωτέρω Ερμηνευτική Εγκύκλιος δεν συνιστά εκτελεστή διοικητική πράξη, κατά της οποίας και μόνον είναι επιτρεπτή κατά νόμον η αίτηση ακυρώσεως.

Ως προς το ουσιαστικό μέρος, αν δηλαδή πρέπει να χορηγούνται τριετίες, αρμόδια να επιληφθούν, είναι τα Διοικητικά Δικαστήρια.

Προϋπόθεση για τον συνυπολογισμό του χρόνου προϋπηρεσίας του εργαζομένου

Η προϋπηρεσία αποδεικνύεται από τα βιβλιάρια κύριας ή άλλης επικουρικής ασφάλισης του εργαζόμενου ή από επίσημα δημόσια έγγραφα.

O χρόνος προϋπηρεσίας των εργαζομένων, υπό τους όρους και προϋποθέσεις που αναφέρονται ανωτέρω, είναι προϋπόθεση για την καταβολή του επιδόματος προϋπηρεσίας, εφ΄ όσον αποδεδειγμένα τη γνωστοποιεί ο εργαζόμενος στον εργοδότη. Η γνωστοποίηση αποδεικνύεται με σχετική βεβαίωση και σφραγίδα του εργοδότη σε ακριβές αντίγραφο της προϋπηρεσίας, ή με αποδεικτικό επίδοσης δικαστικού επιμελητή.

Για να καταγραφεί η προϋπηρεσία που έχει ο μισθωτός, υποχρεώνεται αυτός να προσκομίσει όλα εκείνα τα αποδεικτικά στοιχεία από τα οποία θα μπορέσει ο υπεύθυνος του τμήματος της Διεύθυνσης Προσωπικού να εξακριβώσει τα χρόνια προϋπηρεσίας του. Ως αποδεικτικά στοιχεία θεωρούνται τα βιβλιάρια ενσήμων, οι μισθολογικές καταστάσεις, οι βεβαιώσεις προϋπηρεσίας εργοδοτών κ.λπ.. Όλα τα στοιχεία αυτά οφείλει ο υπεύθυνος της επιχείρησης να τα καταχωρίσει στον ατομικό φάκελο του μισθωτού.

Στην περίπτωση που ο νεοπροσληφθείς μισθωτός αδυνατεί να καταθέσει άμεσα, με την πρόσληψή του όλα εκείνα τα αποδεικτικά στοιχεία που πιστοποιούν την προϋπηρεσία του, τότε οφείλει να συμπληρώσει υπεύθυνη δήλωση, στην οποία να αναφέρει όλα εκείνα τα στοιχεία που αφορούν τόσο την προϋπηρεσία του, όσο και την οικογενειακή του κατάσταση. Ταυτόχρονα οφείλει να δεσμευτεί εγγράφως ότι θα προσκομίσει τα αποδεικτικά αυτά στοιχεία μέσα σε εύλογο χρονικό διάστημα.

Πρέπει να τονισθεί ότι, με βάση την κείμενη εργατική νομοθεσία δεν υπάρχει μία γενική διάταξη που να θέτει προθεσμία στο μισθωτό, μέσα στα χρονικά όρια της οποίας να οφείλει να προσκομίσει τα αποδεικτικά στοιχεία της προϋπηρεσίας του.

Για να υπολογισθεί η προϋπηρεσία του μισθωτού, με βάση την οποία θα μπορέσει να κάνει χρήση τριετιών ή άλλων αυξήσεων που υπολογίζονται στις κύρια καταβαλλόμενες αποδοχές του, εφαρμόζονται οι διατάξεις της Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας (Σ.Σ.Ε.) ή της Διαιτητικής Απόφασης (Δ.Α.) εκείνης που διέπουν τους όρους απασχόλησης του συγκεκριμένου μισθωτού, ανάλογα με το είδος της εργασίας που αυτός παρέχει και με το είδος της επιχείρησης στην οποία απασχολείται.

Για την αναγνώριση και την προσαύξηση των αποδοχών, απαιτείται και η κατάθεση των αποδεικτικών εγγράφων, εκτός αν η γνώση της προϋπηρεσίας ομολογείται από τον εργοδότη ενώπιον του Δικαστηρίου (Α.Π. 213/2015).

Εάν, με τα πιστοποιητικά αποδεικνύεται υπηρεσία μεγαλύτερη της δηλωθείσας ή υποβληθούν πιστοποιητικά προϋπηρεσίας χωρίς να έχει κατατεθεί σχετική δήλωση κατά την πρόσληψη, το δικαίωμα για την απόληψη του βάσει της προϋπηρεσίας αυτής υψηλότερου μισθού, γεννάται από της καταθέσεως των πιστοποιητικών αυτών.

Προϋπόθεση για τη θεμελίωση της κατά του εργοδότη αξίωσης προς καταβολή επιδόματος προϋπηρεσίας, την οποία παρέσχε ο μισθωτός σε άλλους εργοδότες, είναι η γνωστοποίηση σε αυτόν της εν λόγω προϋπηρεσίας και της χρονικής της διάρκειας. Ενιαία ρύθμιση για τον τρόπο απόδειξης της προϋπηρεσίας αυτής, καθώς και για τον χρόνο της γνωστοποίησης δεν υπάρχει.

Σύμφωνα με τα οριζόμενα στην Εθνική Γενική Συλλογική Σύμβαση Εργασίας, η προϋπηρεσία λαμβάνεται υπ΄ όψιν από της υποβολής των αποδεικτικών ταύτης πιστοποιητικών (παρ.3, εδ.β΄, Ε.Γ.Σ.Σ.Ε. 1975, άρθρο 2, παρ.1, Ε.Γ.Σ.Σ.Ε. 1977, Δ.Δ.Δ.Δ. Αθηνών 10/1976 άρθρο 1β΄ στοιχείο δδ΄).

Η προϋπηρεσία του εργαζομένου σε προηγούμενους εργοδότες αποδεικνύεται με πιστοποιητικά των εργοδοτών αυτού, οι οποίοι υποχρεούνται στη χορήγησή τους, εφόσον τους ζητηθούν με αίτηση του μισθωτού. Δεν αρκεί, όμως, η απλή προς τον εργοδότη ανακοίνωση ή γνωστοποίηση της προϋπηρεσίας, αλλά απαιτείται και η κατάθεση των σχετικών εγγράφων (πιστοποιητικών), από της ημερομηνίας δε αυτής αρχίζει οπωσδήποτε η υποχρέωση του εργοδότη για την καταβολή των αυξημένων αποδοχών (Εφετείο Αθηνών 5814/2002).

Ο εργοδότης δεν είναι υποχρεωμένος να αναγνωρίσει την προϋπηρεσία του ιατρικού επισκέπτη, τον οποίο έχει προσλάβει, και να καθορίσει τις αποδοχές του ανάλογα με την προϋπηρεσία του αυτή, αν δεν έχει προηγηθεί η κατάθεση των οικείων πιστοποιητικών ή η απόδειξη της με κάθε αποδεικτικό μέσο και ότι επομένως δεν αρκεί απλή προς τον νέο εργοδότη ανακοίνωση ή γνωστοποίηση προϋπηρεσίας (`Αρειος Πάγος 306/1987).

Προϋπόθεση για το συνυπολογισμό του χρόνου προϋπηρεσίας του εργαζομένου και την με βάση αυτόν διαμόρφωση των αποδοχών του, αποτελεί η υποβολή στον εργοδότη του των σχετικών πιστοποιητικών προϋπηρεσίας και η καταβολή των μεγαλύτερων αποδοχών λόγω της προϋπηρεσίας αυτής αρχίζει από την υποβολή των εν λόγω πιστοποιητικών (`Αρειος Πάγος 33/2004).

Η μη γνωστοποίηση της προϋπηρεσίας από τον μισθωτό προς τον εργοδότη του εντός της προθεσμίας που ορίζεται σε συλλογική ρύθμιση, δεν συνεπάγεται την έκπτωση του δικαιώματός τούτου "περί χορήγησης" προσαυξήσεως λόγω προϋπηρεσίας" και συνεπώς την προσαύξηση αυτή σε κάθε περίπτωση δικαιούται να λάβει ο μισθωτός από της γνωστοποίησης της προϋπηρεσίας στον εργοδότη και της υποβολής των σχετικών πιστοποιητικών εις αυτόν, ανεξαρτήτως της παρόδου της προεκτεθείσας προθεσμίας (Άρειος Πάγος 1510/1988).

Εάν δεν πρόκειται για προϋπηρεσία στον ίδιο εργοδότη, οπότε ο τελευταίος οφείλει οίκοθεν να καταβάλλει το νόμιμο μισθό της αντίστοιχης μισθολογικής κλίμακας με βάση την προϋπηρεσία, ο υπολογισμός αυτής αρχίζει από την κατά τα παραπάνω υποβολή στον εργοδότη κάποιου εκ των νόμιμων προβλεπόμενων πιστοποιητικών προϋπηρεσίας. Ο τύπος αυτός αποδείξεως της προϋπηρεσίας, αποσκοπεί να καθιερώσει ασφαλή τρόπο γνώσεως αυτής από τον εργοδότη και κατά συνέπεια δεν απαιτείται η τήρησή του εάν η προϋπηρεσία ήταν γνωστή στον εργοδότη ή εάν συνομολογείται από αυτόν, ενώ εξάλλου δεν αποκλείεται η απόδειξη της γνώσεως του εργοδότη με οποιονδήποτε τρόπο. Τα ανωτέρω ισχύουν αναλόγως και για την προς τον εργοδότη γνωστοποίηση της οικογενειακής κατάστασης του μισθωτού (`Αρειος Πάγος 80/2013).

Η εκπλήρωση της υποχρέωσης του εργοδότη να καταβάλει μισθολογικές προσαυξήσεις που προβλέπονται από ειδικές διατάξεις και συνδέονται με προσωπικές συνθήκες του εργαζομένου, όπως η προϋπηρεσία, η ιδιότητα του ως εγγάμου ή έχοντος άλλα οικογενειακά βάρη, προϋποθέτει ότι ο υπόχρεος εργοδότης τελεί εν γνώσει των συνθηκών αυτών. Απαιτείται γνωστοποίηση των συνθηκών (μη ενεχομένου του εργοδότου για τον προηγούμενο χρόνο), εκτός αν αποδειχθεί ότι ο ίδιος ο εργοδότης έχει με άλλο τρόπο λάβει ασφαλή γνώση των συνθηκών αυτών. Το βάρος της απόδειξης φέρει ο εργαζόμενος (`Αρειος Πάγος 315/2014).

Για να λάβει ο μισθωτός από τον εργοδότη, στον οποίον ήδη υπηρετεί, το εν λόγω επίδομα με υπολογισμό και της υπηρεσίας που έχει διανύσει σε άλλους εργοδότες, πρέπει να υποβάλει στον εργοδότη του τα σχετικά πιστοποιητικά εργασίας των άλλων εργοδοτών στους οποίους είχε εργασθεί, τα οποία όμως δεν είναι αναγκαίο να έχουν διατυπωθεί κατά τον τύπο του άρθρου 678 του Α.Κ., αλλά αρκεί να προκύπτει η προϋπηρεσία από άλλα έγγραφα για την έκδοση των οποίων ήταν αναγκαία η συμμετοχή του εργοδότη, όπως είναι προκειμένου για οδηγό φορτηγού αυτοκινήτου τα ασφαλιστικά βιβλιάρια των Τ.Σ.Α και Ι.Κ.Α. (`Αρειος Πάγος 1520/2003). Τα πιστοποιητικά προϋπηρεσίας όταν λυθεί η εργασιακή σχέση επιστρέφονται από τον εργοδότη στον εργαζόμενο.

Οι διατάξεις περί χορήγησης επιδομάτων προϋπηρεσίας είναι αναγκαστικού δικαίου

Η δήλωση εργαζομένου, με την οποία παραιτείται από τις ελάχιστες νόμιμες αποδοχές του, στις οποίες συμπεριλαμβάνεται και το επίδομα προϋπηρεσίας είναι απολύτως ανίσχυρη. Η ανεπιφύλακτη υπογραφή των μηνιαίων αποδεικτικών πληρωμής της μισθοδοσίας δεν ενέχει, άνευ άλλου τινός, παραίτηση αυτού από τα ως άνω νόμιμα δικαιώματα του. Κάθε παραίτηση του εργαζομένου από τα νόμιμα δικαιώματα του, που πηγάζουν είτε από το νόμο είτε από συλλογικές συμβάσεις εργασίας και καθορίζουν τα κατώτερα όρια προστασίας, είναι άκυρη ακόμη και εάν έλαβε χώρα μετά τη λύση της σύμβασης εργασίας. Η παραίτηση του εργαζομένου από το δικαίωμά του να λάβει τις νόμιμες αποδοχές του είναι άκυρη, έστω και αν γίνεται εκ των υστέρων με τη μορφή της αφέσεως χρέους (άρθρο 454 του Α.Κ.). Η ακυρότητα αυτή αφορά στα ελάχιστα όρια των μισθών και αποζημιώσεων που προβλέπονται από το νόμο, τις Σ.Σ.Ε. ή άλλες κανονιστικές διατάξεις και συνεπώς η παραίτηση από συμβατικές εργατικές αξιώσεις είναι έγκυρη μόνο κατά το μέρος που οι αξιώσεις αυτές υπερβαίνουν το ως άνω ελάχιστο όριο, εφόσον όμως και στην τελευταία αυτή περίπτωση η παραίτηση είναι ειδική και σαφής (Εφετείο Πειραιά 441/2009). Η παραίτηση ή άφεση χρέους του εργαζομένου από τις ελάχιστες νόμιμες μισθολογικές αξιώσεις του είναι άκυρη, αφού οι σχετικές διατάξεις που προστατεύουν το μισθό του εργαζόμενου είναι αναγκαστικού δικαίου (Εφετείο Πειραιά 208/2009).

Χρόνος μη προσμετρήσιμος στην προϋπηρεσία

Ο χρόνος ασθενείας του μισθωτού είναι μη προσμετρήσιμος στην προϋπηρεσία, εκτός αν αυτός διατήρησε την αξίωσή του στο μισθό σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 657-658 του Α.Κ. και το Έγγραφο του Υπουργείου Εργασίας 1019/1991. Ειδικότερα, ως χρόνος πραγματικής υπηρεσίας για τον καθορισμό των αποδοχών ενός εργαζομένου και συγκεκριμένα για τη χορήγηση τριετιών ή επιδόματος πολυετούς υπηρεσίας, σε περίπτωση που έχει προηγηθεί ασθένεια, λαμβάνεται υπόψη μόνο το χρονικό διάστημα που δεν υπερβαίνει τα όρια βραχείας διάρκειας ασθένειας, εντός των οποίων δικαιούται να απουσιάσει ένας εργαζόμενος κατά ημερολογιακό έτος, ανάλογα με τα χρόνια υπηρεσίας του και όχι και το υπόλοιπο χρονικό διάστημα που παρέμεινε εκτός υπηρεσίας καθ΄ υπέρβαση των ορίων βραχείας διάρκειας ασθένειας, όπως αυτά καθορίζονται στην παρ. 2 του άρθρου 5 του Ν. 2112/1920 , που τροποποιήθηκε και συμπληρώθηκε μεταγενέστερα με το άρθρο 3 του Ν. 4558/1930 (παρ. 6 του άρθρου 2 του A.Ν. 539/1945).

Προσμέτρηση του χρόνου προϋπηρεσίας για τον υπολογισμό της αποζημίωσης απόλυσης και τις ημέρες δικαιούμενης άδειας

Όσον αφορά την καταγγελία της σύμβασης εργασίας και τον υπολογισμό της αποζημίωσης απόλυσης, καθώς επίσης και τον υπολογισμό των ημερών της ετήσιας κανονικής άδειας ενός μισθωτού, λαμβάνεται υπ΄ όψη το σύνολο του χρόνου διάρκειας της εργασιακής σχέσης (ο μη υπολογισμός του χρόνου προϋπηρεσίας από 14/2/2012 έως 31/12/2023 αφορά μόνο τις μισθολογικές ωριμάνσεις και ειδικότερα το χρόνο βάσει του οποίου υπολογίζονται τα επιδόματα προϋπηρεσίας) ανεξαρτήτως ειδικότητας του εργαζόμενου.

Προϋπηρεσία μισθωτού στην αλλοδαπή

Το Υπουργείο Εργασίας δέχεται ότι, στην περίπτωση που δεν γίνεται διάκριση μεταξύ προϋπηρεσίας εσωτερικού ή εξωτερικού στην σχετική ρύθμιση με την οποία αμείβεται ο μισθωτός, αναγνωρίζεται η προϋπηρεσία του εξωτερικού για τη χορήγηση επιδόματος πολυετούς υπηρεσίας ή τριετίας (Πρωτ. Αθην. 2934/1979 και 4981/1978, Εφ. Αθην. 774/1979 και Α.Π. 159/1980). Στις διατάξεις του άρθ. 5 της με αριθμό 1/1982 απόφασης του Δ.Δ.Δ.Δ. Αθηνών (ΦΕΚ B΄ 115/19-3-1982), ως προϋπηρεσία θεωρείται αυτή που διανύθηκε σε οποιονδήποτε εργοδότη, για μεν του υπαλλήλου μετά τη συμπλήρωση του 19ου έτους ηλικίας του, σε θέση και ειδικότητα παρεμφερή και ανάλογη με αυτή που κατέχουν, για δε τους εργατοτεχνίτες μετά τη συμπλήρωση του 18ου έτους της ηλικίας τους, με οποιαδήποτε ειδικότητα. Κατά συνέπεια, το Υπουργείο Εργασίας έχει την γνώμη ότι, αναγνωρίζεται η υπηρεσία του εξωτερικού για τη χορήγηση επιδόματος τριετίας, στην περίπτωση, βεβαίως, που θα κατατεθούν τα απαραίτητα δικαιολογητικά στην επιχείρηση (Έγγραφο Υπουργείου Εργασίας 10572/1996).

Επιπρόσθετα, από τις διατάξεις στις οποίες δεν γίνεται καμία διάκριση μεταξύ ημεδαπών και αλλοδαπών εργοδοτών και προϋπηρεσίας που παρασχέθηκε στην ημεδαπή ή στην αλλοδαπή, σαφώς προκύπτει ότι προσμετρητέα είναι η της αυτής ειδικότητος προϋπηρεσία του μισθωτού που παρασχέθηκε όχι μόνο στην ημεδαπή αλλά και στην αλλοδαπή (`Αρειος Πάγος 332/1990).

Προϋπηρεσία Ξενοδοχοϋπαλλήλου

Όσον αφορά το πλαίσιο προϋπηρεσίας ξενοδοχοϋπαλλήλων όλης της χώρας, χορηγείται επίδομα προϋπηρεσίας ποσού 5,60 € για κάθε ένα (1) έτος υπηρεσίας ή προϋπηρεσίας σε άλλη ξενοδοχειακή επιχείρηση.

Κατ΄ εξαίρεση, προκειμένου περί ξενοδοχοϋπαλλήλων που εργάζονται σε εποχιακά ξενοδοχεία, ως χρόνος υπηρεσίας θεωρείται και εκείνος της νεκράς περιόδου και μέχρι τέσσερις (4) μήνες κάθε χρόνο, υπό την προϋπόθεση ότι ο ξενοδοχοϋπάλληλος μετά τη νεκρή περίοδο αναλαμβάνει εκ νέου εργασία στην ίδια ξενοδοχειακή επιχείρηση (άρθρο 4.1.2. της Σ.Σ.Ε. 15/12/2022 ξενοδοχοϋπαλλήλων όλης της χώρας).

Ειδικά για εκείνους που προσλαμβάνονται ως σερβιτόροι, βοηθοί σερβιτόρων, μπάρμαν και μπουφετζήδες και των δύο φύλων και με την προϋπόθεση ότι είναι πτυχιούχοι σχολής Τουριστικών Επαγγελμάτων τουλάχιστον Μετεκπαίδευσης, αναγνωρίζεται και προσμετράται νόμιμη προϋπηρεσία που πραγματοποίησαν σε οποιαδήποτε επισιτιστική επιχείρηση (άρθρο 4.1.1. της Σ.Σ.Ε. 15/12/2022 ξενοδοχοϋπαλλήλων όλης της χώρας).

Προϋπηρεσία εργαζόμενων σε επισιτιστικά καταστήματα

Σε όλους τους εργαζόμενους της περίπτωσης 1 της Σ.Σ.Ε. 12.6.2023 για τους όρους αμοιβής και εργασίας του προσωπικού των πάσης φύσεως τουριστικών και επισιτιστικών καταστημάτων όλης της χώρας, όλων των κατηγοριών (που απασχολούνται σε εστιατόρια, ταβέρνες catering , οβελιστήρια, ψητοπωλεία κ.λπ.), εξαιρέσει των σερβιτόρων και βοηθών αυτών, χορηγείται μηνιαίως επίδομα πολυετούς υπηρεσίας για κάθε έτος υπηρεσίας ή προϋπηρεσίας σε οποιοδήποτε εργοδότη, σε καθήκοντα συναφή και ομότιμα, από 4,63 ευρώ ανά έτος για χρόνο διανυθέντα μέχρι 14/2/2012.

Στους σερβιτόρους & βοηθούς σερβιτόρων εστιατορίων και συναφών επαγγελμάτων, χορηγείται επίδομα τριετίας εκ ποσοστού 5% για την συμπλήρωση τριών (3) ετών υπηρεσίας ή προϋπηρεσίας σε οποιονδήποτε εργοδότη μέχρι 14/2/2012 σε καθήκοντα της ειδικότητος τους, αποδεικνυόμενης με βεβαίωση του εργοδότη. Το επίδομα αυτό υπολογίζεται επί του κατωτάτου νομίμου βασικού ημερομισθίου.

Τέλος, οι βασικοί μισθοί που προβλέπονται για τους εργαζόμενους της περίπτωσης 2 (που απασχολούνται σε καφενεία, καφέ, σνακ - μπαρ, ουζερί, αναψυκτήρια, κυλικεία κ.λπ.), προσαυξάνονται με επίδομα πολυετούς υπηρεσίας στον ίδιο ή διαφορετικούς εργοδότες σε ποσοστό 5% με τη συμπλήρωση εκάστης τριετίας και μέχρι συμπληρώσεως πέντε (5) τριετιών, υπολογιζόμενων από της το πρώτον ασκήσεως του επαγγέλματος εις οιασδήποτε ειδικότητας των καταστημάτων της περίπτωσης 2 (καφετέριες, μπαρ, αναψυκτήρια).

Σύμφωνα με τη νομολογία των δικαστηρίων, ομότιμα θεωρούνται τα καθήκοντα εκείνα που ο μισθωτός άσκησε προηγούμενα, εφόσον είναι ίσα ή του αυτού βαθμού προς τα ήδη ασκούμενα, τα διακρίνει δε ομοιότητα και ισότητα κατά τις τιμές και τις εν γένει υλικές και ηθικές απολαβές.

Συναφή θεωρούνται τα καθήκοντα εκείνα που έχουν άμεση σχέση εξάρτησης ή ομοιότητας προς τα προηγούμενα παρεμφερή ή παρόμοια καθήκοντα (Εφ. Αθηνών 1857/1973).

Πιστοποιητικό προϋπηρεσίας

Κατά τα οριζόμενα στο άρθρο 2 του Ν.2112/1920, «Ο εργοδότης οφείλει να εκδώσει δια τον απολυόμενον υπάλληλον πιστοποιητικόν περί του είδους και της διαρκείας της εκτελεσθείσης υπηρεσίας του επί τη ειδική δε αιτήσει του υπαλλήλου και περί του ποιού και της διαγωγής αυτού».

Επίσης στο άρθρο 4 του ΒΔ 16/18.7.1920 ορίζεται ότι, «Επί τη αιτήσει των εν ταις ως άνω κατηγορίαις προσώπων (εργατών, τεχνιτών και υπηρετών), ο εργοδότης οφείλει να εκδώσει πιστοποιητικόν περί του είδους και της διαρκείας της παρ΄ αυτών εκτελεσθείσης υπηρεσίας, επί τη ειδική δε αιτήσει των περί του ποιού και της διαγωγής».

Επιπρόσθετα, με τη διάταξη του άρθρου 678 του Α.Κ. ορίζεται ότι, "Κατά τη λήξη της σύμβασης ο εργαζόμενος μπορεί να απαιτήσει από τον εργοδότη πιστοποιητικό για το είδος και τη διάρκεια της εργασίας του. Μόνο αν το ζητήσει ο εργαζόμενος βεβαιώνεται και η ποιότητα της εργασίας του και η διαγωγή του". Κατά τη γραμματική διατύπωση της σχετικής διάταξης, η σχετική αξίωση του εργαζομένου γεννάται κατά τη λήξη της εργασιακής σύμβασης, πλην όμως μπορεί να αξιωθεί κατά την καλή πίστη, σύμφωνα με τα άρθρα 200 και 288 του Α.Κ., η χορήγηση του ανωτέρω πιστοποιητικού και σε προγενέστερο χρόνο, στο πλαίσιο της υποχρέωσης πρόνοιας του εργοδότη, όταν ο εργαζόμενος επικαλείται αντίστοιχο προς τούτο εύλογο συμφέρον (`Αρειος Πάγος 1391/2018).

Επισημαίνεται ότι η μη χορήγηση Πιστοποιητικού Εργασίας (προϋπηρεσίας), λογίζεται ως ατομική παράβαση και επισύρει πρόστιμο 400,00 € ανά θιγόμενο εργαζόμενο (Υ.Α. 80016, ΦΕΚ Β΄ 4629/1-9-2022).

Το κείμενο αποτελεί απόσπασμα από το ομότιτλο άρθρο του κ. Πέτρου Ραπανάκη που δημοσιεύθηκε στο τεύχος Οκτωβρίου 2023 του περιοδικού Epsilon7. Στο πλήρες άρθρο μεταξύ άλλων γίνεται αναφορά και σε ζητήματα όπως η αναστολή των μισθολογικών ωριμάνσεων με βάση τις ρυθμίσεις του άρθρου 4 της Π.Υ.Σ. 6/2012, υπόδειγμα βεβαίωσης προϋπηρεσίας, καθώς και σχετικά παραδείγματα.