Τα κράτη μέλη καθόρισαν σήμερα τη διαπραγματευτική τους θέση (εντολή) σχετικά με κανονισμό για την προστασία της Ένωσης και των κρατών μελών της από τον οικονομικό εξαναγκασμό από τρίτες χώρες (πράξη κατά του εξαναγκασμού – «ACI»). Πρόκειται για νέα πράξη στην εργαλειοθήκη αυτόνομων πράξεων της ΕΕ που έχει ως στόχο να αποτρέπει τρίτες χώρες από το να ασκούν οικονομικό εξαναγκασμό στην ΕΕ και τα κράτη μέλη της εκουσίως. Η πράξη αυτή θα παρέχει τη δυνατότητα στην ΕΕ να υπερασπίζεται καλύτερα τον εαυτό της στην παγκόσμια σκηνή μέσω ποικίλων μέτρων αντίδρασης.
Αυτό το νέο εργαλείο θα λειτουργήσει αποτρεπτικά και θα αντιμετωπίσει τον οικονομικό εξαναγκασμό από τρίτες χώρες σε μια περίοδο αυξανόμενων γεωπολιτικών εντάσεων. Η ΕΕ και τα κράτη μέλη της έχουν βρεθεί τα τελευταία χρόνια στο επίκεντρο εσκεμμένης οικονομικής πίεσης που ασκούν τρίτες χώρες μέσω μέτρων που επηρεάζουν το εμπόριο και τις επενδύσεις. Η ΕΕ έχει το δικαίωμα να υπερασπίζεται καλύτερα τον εαυτό της στην παγκόσμια σκηνή όταν γίνεται στόχος οικονομικού εκφοβισμού.
- Jozef Sikela, Υπουργός Βιομηχανίας και Εμπορίου της Τσεχικής Δημοκρατίας -
Στο πλαίσιο της εντολής αυτής, το Συμβούλιο επιδιώκει μεγαλύτερη συμμετοχή στη διαδικασία λήψης αποφάσεων με την ανάθεση εκτελεστικών αρμοδιοτήτων στο ίδιο για τον καθορισμό του τι συνιστά οικονομικό εξαναγκασμό. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα διατηρήσει εκτελεστικές αρμοδιότητες στις αποφάσεις σχετικά με τα μέτρα αντίδρασης της ΕΕ, ενώ παράλληλα θα διασφαλιστεί η αυξημένη συμμετοχή των κρατών μελών στις αποφάσεις αυτές.
Υπεράσπιση των συμφερόντων της ΕΕ
Μεταξύ των μέτρων που θα μπορούσαν να εφαρμοστούν σε τρίτη χώρα ως απάντηση στον οικονομικό εξαναγκασμό είναι η επιβολή εμπορικών περιορισμών, για παράδειγμα με τη μορφή αυξημένων τελωνειακών δασμών, αδειών εισαγωγής ή εξαγωγής, ή περιορισμών στον τομέα των υπηρεσιών, των δημόσιων συμβάσεων ή των άμεσων ξένων επενδύσεων. Τα μέτρα αυτά θα εφαρμόζονται χωρίς αναδρομική ισχύ και τηρουμένης της αναλογικότητας όσον αφορά τη ζημία που προκαλείται.
Η πράξη κατά του εξαναγκασμού έχει σχεδιαστεί με σκοπό την αποκλιμάκωση και τη διακοπή συγκεκριμένων μέτρων εξαναγκασμού μέσω του διαλόγου ως πρώτο βήμα. Τυχόν αντίμετρα που θα ληφθούν από την ΕΕ θα εφαρμοστούν μόνο ως έσχατη λύση, όταν δεν θα υπάρχει άλλος τρόπος αντιμετώπισης του οικονομικού εκφοβισμού.
Ιστορικό
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε την εν λόγω νομοθεσία στις 8 Δεκεμβρίου 2021, κατόπιν αιτήματος του Συμβουλίου και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
Η Επιτροπή Διεθνούς Εμπορίου (INTA) του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ενέκρινε τροπολογίες επί της πρότασης στις 10 Οκτωβρίου και η ολομέλεια επιβεβαίωσε τη διαπραγματευτική εντολή του Κοινοβουλίου στις 19 Οκτωβρίου και ζήτησε την «άμεση» έναρξη των διαπραγματεύσεων.
Επόμενα βήματα
Ο κανονισμός πρέπει στην παρούσα φάση να συμφωνηθεί από το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στο πλαίσιο της συνήθους νομοθετικής διαδικασίας. Μόλις ο κανονισμός εκδοθεί επίσημα και από τα δύο θεσμικά όργανα, θα τεθεί σε ισχύ 20 ημέρες μετά τη δημοσίευσή του στην Επίσημη Εφημερίδα της ΕΕ.