Η πρόσβαση των ελληνικών επιχειρήσεων στην τραπεζική χρηµατοδότηση αποκτά κρίσιµη σηµασία εν µέσω της πανδηµίας και την «επόµενη µέρα» πιθανότατα θα είναι ο καθοριστικός παράγοντας επιβίωσης πολλών Μ.µ.Ε. που ανήκουν στους πληττόµενους κλάδους. Στο επίκεντρο του δηµόσιου διαλόγου για το ζήτηµα τίθεται η διαπίστωση των τραπεζών ότι µόνο περίπου 30.000 ελληνικές επιχειρήσεις πληρούν τα κριτήρια χρηµατοδότησης. Με αυτά τα δεδοµένα, οι µικροµεσαίες επιχειρήσεις αναζητούν αγωνιωδώς τρόπους για να βελτιώσουν το «bankability», µε βάση και τις κατευθύνσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Ταυτόχρονα, το χρηµατοδοτικό κενό προσπαθούν να καλύψουν όλο και περισσότερα Προγράµµατα χρηµατοδότησης µε εγγύηση του ελληνικού δηµοσίου.
«Ρόλο – κλειδί» στα θέµατα αυτά έχει η κυρία Αθηνά Χατζηπέτρου, Πρόεδρος της Ελληνικής Αναπτυξιακής Τράπεζας που δίνει συνέντευξη εφ΄όλης της ύλης στο Epsilon7. H Ε.Α.Τ. είναι ο οργανισµός - µετεξέλιξη του Ε.Τ.Ε.ΑΝ. στον οποίο, όπως λέει η κα Χατζηπέτρου «ανατέθηκε ένας ιδιαίτερα κρίσιµος ρόλος: η κάλυψη του χάσµατος ρευστότητας που δηµιούργησε η κρίση του κορωνοϊού».
Η επικεφαλής της Ε.Α.Τ. σηµειώνει πως το 2020 δόθηκαν µέσω της Τράπεζας 32.000 δάνεια, αριθµός διπλάσιος του αριθµού δανείων της προηγούµενης δεκαετίας αθροιστικά. Σε πολύ µικρές επιχειρήσεις µε κύκλο εργασιών έως 200.000 ευρώ απευθύνεται το νέο Πρόγραµµα της Τράπεζας, µε ανώτατο ποσό δανείου 50.000 ευρώ και εγγύηση σε ποσοστό 80%.
Η κυρία Χατζηπέτρου υπογραµµίζει ότι τα κεφάλαια που χρησιµοποιούνται για δανειοδοτήσεις µέσω της Ε.Α.Τ. προορίζονται για αξιόχρεους δανειολήπτες, δηλαδή για επιχειρήσεις που θεωρούνται βιώσιµες και «που συµβάλουν στη διαµόρφωση του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος, τη διατήρηση ή/και αύξηση των θέσεων απασχόλησης και της επέκτασης της φορολογικής βάσης». Επισηµαίνει επίσης πως «πρόσθετοι παράγοντες που µπορούν να βελτιώσουν τις συνθήκες χρηµατοδότησης των επιχειρήσεων, είναι η υιοθέτηση και εφαρµογή του Κώδικας Βιωσιµότητας και των κριτηρίων ESG».
Όσον αφορά γενικότερα την «επόµενη µέρα της πανδηµίας» για τις επιχειρήσεις εκτιµά πως µε τις αποφάσεις του Eurogroup διασφαλίσθηκε ότι η δηµοσιονοµική ευελιξία θα συνεχιστεί και το 2022 και αυτό σηµαίνει πως «η Ελληνική Κυβέρνηση έχει πλέον το δηµοσιονοµικό περιθώριο -αλλά κυρίως την πολιτική βούληση και στόχευση- να στηρίζει για αρκετούς ακόµη µήνες, την επιχειρηµατικότητα και την προσπάθεια διατήρησης των υφιστάµενων θέσεων εργασίας».
Ε7 |Κυρία Χατζηπέτρου, όσο παρατείνονται και συσσωρεύονται οι οικονοµικές επιπτώσεις της πανδηµίας στην επιχειρηµατικότητα, τόσο αυξάνονται και οι ανάγκες της για χρηµατοδότηση. Πρόσφατα ανακοινώσατε ένα καινούριο χρηµατοδοτικό εργαλείο της Ε.Α.Τ. για τη δανειοδότηση πολύ µικρών επιχειρήσεων. Ποιες Μ.µ.Ε. θα ωφεληθούν και πότε θα ξεκινήσει η υλοποίησή του;
Αµέσως µόλις ξέσπασε η κρίση της πανδηµίας, η κυβέρνηση πήρε πρωτοβουλίες µε σκοπό να ενισχυθεί η ρευστότητα των επιχειρήσεων και να διατηρηθούν οι υφιστάµενες θέσεις εργασίας.
Στην Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα ανατέθηκε ένας ιδιαίτερα κρίσιµος ρόλος: Η κάλυψη του χάσµατος ρευστότητας που δηµιούργησε η κρίση του κορωνοϊού.
Υπήρχε η ανάγκη ενός ευέλικτου και αποτελεσµατικού φορέα που θα συνδράµει στην ενίσχυση της επιχειρηµατικής δραστηριότητας.
Αυτός ακριβώς είναι ο ρόλος σήµερα της Hellenic Development Bank: Παρεµβαίνουµε καταλυτικά στη δυναµική σχέση Κράτους - Τραπεζών - Επιχειρήσεων. Διευκολύνουµε την πρόσβαση των επιχειρήσεων σε πηγές χρηµατοδότησης αλλά ταυτόχρονα χαράζουµε τον δρόµο της βιώσιµης ανάπτυξης για τις επιχειρήσεις.
Ειδικά η µικροµεσαία επιχειρηµατικότητα, αντιµετώπισε την πανδηµική κρίση, κουβαλώντας τα τραύµατα από την υπερδεκαετή οικονοµική κρίση, αντιµετωπίζοντας ήδη σοβαρά διαρθρωτικά θέµατα χρηµατοδότησης.
Για να απαντήσω στο ερώτηµα σας, το Πρόγραµµα εγγύησης σε Πολύ Μικρές Επιχειρήσεις µέσω του Ταµείου Εγγυοδοσίας Επιχειρήσεων Covid-19 («µικρό εγγυοδοτικό») που ξεκινάει τις επόµενες ηµέρες, προσφέρει τη δυνατότητα δανειοδότησης σε πολύ µικρές επιχειρήσεις που είχαν κύκλο εργασιών το 2019 έως 200.000 ευρώ ? σε επιχειρήσεις που ιδρύθηκαν το 2020 ή το 2021.
Το ανώτατο ύψος δανείου ανά επιχείρηση θα είναι 50.000 ευρώ και εκτιµάται ότι θα επωφεληθούν περισσό-τερες από 8.000 επιχειρήσεις. Ο προϋπολογισµός δανείων του νέου προγράµµατος του Ταµείου, που έχει σχεδιαστεί ειδικά για τις πολύ µικρές επιχειρήσεις, ανέρχεται στα 450 εκατ. ευρώ και θα χρηµατοδοτηθεί µε 220 εκατ. ευρώ από την Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα. Τα δάνεια θα έχουν εγγύηση σε ποσοστό 80%, γεγονός που σηµαίνει ότι τυχόν πρόσθετες εξασφαλίσεις που θα ζητούνται από τις τράπεζες θα περιορίζονται σε έως το 20% του δανείου. Τα νέα δάνεια θα απευθύνονται σε όλες τις πολύ µικρές επιχειρήσεις που η δραστηριότητά τους επηρεάστηκε από την πανδηµία. Εκτός από τις υφιστάµενες επιχειρήσεις, δηλαδή αυτές που είχαν δραστηριότητα από το 2019 και πριν, δυνατότητα δανειοδότησης θα έχουν και οι νεοϊδρυθείσες, δηλαδή αυτές που δραστηριοποιήθηκαν το 2020, χρονιά κατά την οποία ξέσπασε η πανδηµία, καθώς και αυτές που έκαναν έναρξη το τρέχον έτος.
Ε7 |Με πρόσφατη απόφασή του το Eurogroup υποδεικνύει στα κράτη-µέλη ότι η χρηµατοδοτική στήριξη των επιχειρήσεων θα πρέπει να έχει ως βασική προϋπόθεση τη βιωσιµότητά τους. Ωστόσο, ταυτόχρονα οι ευρωπαϊκές χώρες αντιµετωπίζουν ολοένα και µεγαλύτερο κίνδυνο να βρεθούν αντιµέτωπες µε «κύµα» πτωχεύσεων επιχειρήσεων λόγω των συνεπειών της πανδηµίας. Ελληνικές τράπεζες, σε πρόσφατες εκθέσεις τους, προειδοποιούν ότι το επόµενο διάστηµα στην αγορά θα υπάρξει χρηµατοδοτικό κενό, παρά την αύξηση των εγγυήσεων του ελληνικού δηµοσίου. Σας προβληµατίζει αυτή η εικόνα; Κινδυνεύει να µείνει χωρίς στήριξη την «επόµενη µέρα» ένας µεγάλος αριθµός επιχειρήσεων από πληττόµενους κλάδους, που δεν πληρούν τα τραπεζικά κριτήρια;
Στο πιο πρόσφατο Eurogroup, αυτό που πραγµατοποιήθηκε µε τηλεδιάσκεψη την Καθαρά Δευτέρα, οι Υπουργοί Οικονοµικών της Ευρωζώνης κατέστησαν σαφές ότι η λεγόµενη «δηµοσιονοµική ευελιξία» θα συνεχιστεί και το 2022.
Επιπλέον οι υπουργοί αποφάσισαν η δηµοσιονοµική ισορροπία θα επιστρέψει µέσω της ανάπτυξης, και όχι µε µέτρα λιτότητας. Αυτό µε απλά λόγια σηµαίνει ότι η Ελληνική Κυβέρνηση έχει πλέον το δηµοσιονοµικό περιθώριο -αλλά κυρίως την πολιτική βούληση και στόχευση - να στηρίζει για αρκετούς ακόµη µήνες, την επιχειρηµατικότητα και την προσπάθεια διατήρησης των υφιστάµενων θέσεων εργασίας. Ουδείς αµφιβάλλει ότι η κρίση έχει γονατίσει τους ισολογισµούς των επιχειρήσεων. Όλων των επιχειρήσεων, µικρών και µεγάλων κυρίως όµως των µικρότερων. Είναι επιτακτική η ανάγκη ενίσχυσης των ιδίων κεφαλαίων των επιχειρήσεων και ήδη η κυβέρνηση έχει σχεδιάσει ειδικά κίνητρα για τη µεγέθυνση των µικρών επιχειρήσεων. Ευτυχώς σήµερα στην Ελλάδα υπάρχει ένα ολοκληρωµένο πολυεπίπεδο σχέδιο αξιοποίησης των πόρων του Ταµείου Ανάκαµψης αλλά και ένα επιπλέον ουσιαστικό εργαλείο µόχλευσης κεφαλαίων και δηµιουργίας προστιθέµενης αξίας. Στην Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα έχουµε τη δυνατότητα να δηµιουργούµε χρηµατοδοτικά προϊόντα που βοηθούν τις επιχειρήσεις π.χ. στην ψηφιακή τους µετάβαση, τη διεθνοποίηση, την ένταξή τους σε µεγάλες ουσιαστικές «πράσινες πρωτοβουλίες».
Έχουµε το κύρος και τη δυνατότητα να µοχλεύουµε τους διαθέσιµους πόρους του Κράτους και να πολλαπλασιάζουµε τα οφέλη για την Εθνική Οικονοµία.
Ε7 |Εάν πράγµατι µόνο 30.000 ελληνικές επιχειρήσεις καλύπτουν τις προϋποθέσεις για να παίρνουν δάνεια, όπως δήλωσε πρόσφατα και ο Πρόεδρος της Ένωσης Ελληνικών Τραπεζών στην Επιτροπή Οικονοµικών της Βουλής, ποιες πρωτοβουλίες µπορούν να αναλάβουν οι ίδιες οι µικροµεσαίες επιχειρήσεις της χώρας για να έχουν µεγαλύτερο «bankability»;
Προφανώς, οι διαθέσιµοι δηµόσιοι και κοινοτικοί πόροι δεν είναι απεριόριστοι και απαιτείται η βέλτιστη αξιοποίησή τους, στοχεύοντας σε επιχειρήσεις που θεωρούνται βιώσιµες και που συµβάλουν στη διαµόρφωση του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος, τη διατήρηση ή/και αύξηση των θέσεων απασχόλησης και της επέκτασης της φορολογικής βάσης. Αυτό σηµαίνει ότι τα χρήµατα αυτά πρέπει να δοθούν σε αξιόχρεους δανειολήπτες. Αποστολή της Hellenic Development Bank είναι να στηριχθούν οι επιχειρήσεις εκείνες που συµβάλλουν στη διαµόρφωση του Ακαθάριστου Εθνικού Εισοδήµατος.
Οι επιχειρήσεις που δηµιουργούν θέσεις εργασίας και πληρώνουν φόρους ώστε να υπάρχουν δηµόσιοι πόροι προς διανοµή για κοινωνική πολιτική. Για τις υπόλοιπες επιχειρήσεις το Κράτος έχει φροντίσει να υπάρχουν άλλα σχήµατα χρηµατοδότησης όπως η αναστολή πληρωµών φόρων και εισφορών και τα αλλεπάλληλα σχήµατα Επιστρεπτέας (και µη) Προκαταβολής.
Θέλω να σας επισηµάνω µια χρήσιµη και νοµίζω κρίσιµη λεπτοµέρεια: Από τα 32.000 δάνεια που έχει χορηγήσει τον τελευταίο χρόνο, η ΗDB, οι επιχειρήσεις µε µικρό αριθµό υπαλλήλων (έως 50 εργαζόµενοι) απορρόφησαν περίπου το 93% των δανείων. Αυτό σηµαίνει ότι οι δράσεις της Hellenic Development Bank συνέβαλαν ουσιαστικά όχι µόνο στην εντυπωσιακή πιστωτική επέκταση (την οποία κατέγραψαν και οι «θεσµοί») αλλά και στη διατήρηση των θέσεων εργασίας και την αποφυγή ακόµη πιο δυσάρεστων κοινωνικών καταστάσεων.
Οι πόροι που µοχλεύει η Ελληνική Αναπτυξιακή δεν προσπαθούν να υποκαταστήσουν τα ιδιωτικά κεφάλαια αλλά, µέσω της µόχλευσης των χρηµάτων των φορολογούµενων, να προσελκύσουν πρόσθετα ιδιωτικά κεφάλαια και να προσθέτουν αξία εκεί όπου χρειάζεται το κύρος και η σηµαντικότητα των δηµοσίων κεφαλαίων.
Mέσω των χρηµατοδοτικών προϊόντων της Ελληνικής Αναπτυξιακής Τράπεζας, επιτυγχάνεται,
Το χαµηλότερο κόστος χρηµατοδότησης και η βελτίωση της ρευστότητας,
Η βελτίωση της πιστοληπτικής ικανότητας των επιχειρήσεων,
Το καλύτερo «bankability» των έργων υποδοµής και των προϋποθέσεων προσέλκυσης κεφαλαίων από το εξωτερικό ή το εγχώριο τραπεζικό σύστηµα µε καλύτερους όρους και προϋποθέσεις.
Με απλά λόγια, η HDB παρέχει προστιθέµενη αξία επενδύοντας σε έργα που µέσω της δηµόσιας συµµετοχής βελτιώνουν την προσέλκυση χρηµατοδότησης µε ευνοϊκότερους και βιώσιµους όρους. Έτσι, η αύξηση της χρηµατοδότησης από ιδιωτικές πηγές επιτρέπει στην HDB να αυξήσει τόσο το µέγεθος όσο και τη συχνότητα των δανείων, ενώ βελτιώνει θεαµατικά τον επενδυτικό ορίζοντα.
Πρόσθετοι παράγοντες που µπορούν να βελτιώσουν τις συνθήκες χρηµατοδότησης των επιχειρήσεων, είναι η υιοθέτηση και εφαρµογή του Κώδικα Βιωσιµότητας και των κριτηρίων ESG από τις επιχειρήσεις. Και αυτό γιατί στο πλαίσιο των εφαρµοζόµενων διεθνών βέλτιστων πρακτικών, θα αποτελέσουν µέρος της διαδικασίας αξιολόγησης και επιλογής των έργων που θα χρηµατοδοτηθούν. Η απαίτηση της βιωσιµότητας δεν θα βελτιώσει µόνο το περιβαλλοντικό αποτύπωµα έργων που µπορούν να λειτουργήσουν έως και 40 χρόνια, αλλά θα ενθαρρύνει επίσης την πράσινη καινοτοµία και µια πράσινη οικονοµική µεταµόρφωση.
Ε7 |Η βιώσιµη ανάπτυξη και ο ψηφιακός µετασχηµατισµός είναι κεντρικές κατευθύνσεις και στόχοι τα επόµενα χρόνια για την ευρωπαϊκή και την ελληνική οικονοµία. Η κυβέρνηση έχει προαναγγείλει νέα εργαλεία µέτρησης της ψηφιακής ωριµότητας των επιχειρήσεων που ήδη εφαρµόζονται σε άλλες χώρες, όπως το digitometer. Πόσο σύντοµα θα φθάσουµε στο σηµείο που ο βαθµός ψηφιοποίησης και το «πράσινο αποτύπωµα» της επιχείρησης θα αποτελούν κριτήρια για τη χρηµατοδότησή της;
Η Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα µετά από ένα χρόνο προκλήσεων και έντονων αλλαγών πέτυχε, όχι µόνο να προσαρµοστεί στα νέα δεδοµένα της εποχής, αλλά και να πρωταγωνιστήσει στην παροχή χρηµατοδοτικών προϊόντων για τη στήριξη της Ελληνικής επιχειρηµατικότητας, βάζοντας τις βάσεις για τον ψηφιακό µετασχηµατισµό της, ως αναπόσπαστο µέρος της Επιχειρησιακής Στρατηγικής.
Ο ψηφιακός εκσυγχρονισµός του τρόπου λειτουργίας της HDB βάσει των τεχνολογικών εξελίξεων και συνεργασιών αποτελούν σηµαντικούς παράγοντες της στρατηγικής της Ελληνικής Αναπτυξιακής Τράπεζας.
Το σχέδιο υλοποίησης του ψηφιακού µετασχηµατισµού της HDB βασίζεται:
• Στην κατανόηση του εσωτερικού και εξωτερικού περιβάλλοντος.
• Στον εντοπισµό επιχειρηµατικών ευκαιριών, των προκλήσεων και των απειλών.
• Στη στρατηγική µετάβασης.
• Στην ανάπτυξη των κατάλληλων δεξιοτήτων και στην υιοθέτηση της ψηφιακής κουλτούρας.
Η HDB επιδιώκει να προωθήσει µια πιο βιώσιµη προσέγγιση στην επιχειρηµατική δραστηριότητα. Θέτουµε ως προτεραιότητα την πράσινη στρατηγική και καταβάλλουµε µια φιλόδοξη προσπάθεια να κεφαλαιοποιήσουµε τις επιτυχίες του παρελθόντος ώστε να στηρίξουµε την ελληνική µετάβαση σε µια πράσινη οικονοµία χαµηλής αποδοχής και αντοχής στο κλίµα, αυξάνοντας τις επενδύσεις σε έργα βιώσιµης υποδοµής, ενεργειακής απόδοσης και ανανεώσιµων πηγών ενέργειας. Ταυτόχρονα προωθούµε την κουλτούρα χαµηλής κατανάλωσης ενέργειας τόσο στην καθηµερινή λειτουργία της τράπεζας όσο και στους φορείς µε τους οποίους συνεργαζόµαστε. Το σχέδιο ευρωπαϊκής ανάκαµψης προβλέπει επενδύσεις σε κρίσιµους τοµείς οι οποίοι θα έχουν πράσινη και ψηφιακή σφραγίδα.
• Η επιδίωξη µας είναι να βοηθήσουµε την επανεκκίνηση της οικονοµίας και τη στήριξη των επιχειρήσεων αυτών που θα εκµεταλλευτούν την τάση αυτή.
• Με άλλα λόγια τη δηµιουργία όσο το δυνατόν περισσότερων παραγωγικών θυλάκων στην κατεύθυνση του ψηφιακού και πράσινου µετασχηµατισµού της ελληνικής οικονοµίας.
Σε πιο πρακτικό επίπεδο, σχεδιάζουµε νέα χρηµατοοικονοµικά εργαλεία που σχετίζονται µε την Πράσινη Χρηµατοοικονοµική, την Ενεργειακή Απόδοση, τις Ανανεώσιµες Πηγές Ενέργειας και τη Βιώσιµη Ανάπτυξη. Στο πλαίσιο αυτό αναζητούµε νέες συνεργασίες µε τους Ευρωπαϊκούς θεσµούς και τα Ευρωπαϊκά Ταµεία, την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, τα Ελληνικά Υπουργεία, τους Δηµόσιους φορείς, τις εµπορικές τράπεζες και τον ιδιωτικό τοµέα.
Ε7 |Η Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα έχει δεκαετή εµπειρία και σηµαντική συµβολή στην υλοποίηση του Προγράµµατος «Εξοικονοµώ κατ΄οίκον», το οποίο κατά κοινή οµολογία ενίσχυσε µε επιτυχία σε δύσκολες εποχές χιλιάδες νοικοκυριά και πολλούς επαγγελµατικούς κλάδους. Πρόσφατα το Τ.Ε.Ε. ζήτησε να υπάρξουν δοµικές αλλαγές στο Πρόγραµµα που θα επιτρέψουν εκτεταµένες παρεµβάσεις στην κατεύθυνση της ενεργειακής αναβάθµισης και της ενίσχυσης της ανθεκτικότητας των κατασκευών. Έχει έρθει µήπως η ώρα για ένα νέο, διευρυµένο «Εξοικονοµώ», µε την ευκαιρία που δίνουν οι πόροι του Ταµείου Ανάκαµψης και οι ρήτρες για την αντιµετώπιση της πανδηµίας στην Ελλάδα;
H Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα, µπορεί να λειτουργήσει ως αξιόπιστο σηµείο αναφοράς για όλους όσους συµµετέχουν στο πρόγραµµα δηλαδή, τα Υπουργεία, τις Διαχειριστικές Αρχές, τις Τράπεζες και φυσικά τους τελικούς αποδέκτες.
Ταυτόχρονα, έχει αποδεδειγµένα προσφέρει ουσιαστική τεχνική υποστήριξη των δικαιούχων του προγράµµατος, µέσω της λειτουργίας ενός ολοκληρωµένου Help desk και ταυτόχρονα, µπορεί να διαχειρίζεται και να παρακολουθεί ολόκληρη τη διαδικασία εκτέλεσης του προγράµµατος, από τη στιγµή της υποβολής ενός αιτήµατος, έως την τελική εκταµίευση.
Tο νέο πρόγραµµα που ανακοίνωσε το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας έχει αρχικό προϋπολογισµό 850 εκατοµµυρίων ευρώ. Από αυτό το ποσό, το 22% (δηλαδή 187 εκ.) θα είναι χρηµατοδοτικό εργαλείο (συγχρηµατοδότηση δανείου και επιδότηση τόκων) σύµφωνα µε τη βέλτιστη ευρωπαϊκή πρακτική για την ενεργειακή αναβάθµιση όχι µόνο οικιών αλλά και επιχειρήσεων και το υπόλοιπο ποσό θα χορηγηθεί µε τη µορφή επιχορήγησης.
Το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, µέσω ανακοινώσεων του Υπουργού του, έχει ανακοινώσει τον σχεδιασµό των επόµενων Προγραµµάτων Χρηµατοδότησης της Ενεργειακής Αναβάθµισης όχι µόνο των επιχειρήσεων αλλά και των νοικοκυριών. Συνεργαζόµαστε στενά για τον σχεδιασµό και την εφαρµογή αυτών των προγραµµάτων, αλλά οι ανακοινώσεις είναι προνόµιο της Κυβέρνησης και του Πρωθυπουργού.
Διαβάστε το πλήρες κείμενο της συνέντευξης της κ. Χατζηπέτρου στο τεύχος Απριλίου 2021 του περιοδικού Epsilon7.